Νύχτες καλοκαιριού

Τόπος συνάντησης φίλων το καλοκαίρι, τόπος – καταφύγιο για τους μοναχικούς που απέμειναν στο άδειο άστυ, τόπος εντός της πόλης που σε οδηγεί εκτός αυτής και σε συνεπαίρνει σε μια επινοημένη πραγματικότητα που γοητεύει. Όλα θερινό σινεμά.

Εκεί, τις νύχτες του καλοκαιριού, κάτω από το πολύαστρον του αιθέρος και το σεληνόφως, παρακολουθούμε στην οθόνη ανθρώπους να συνάπτουν σχέσεις αγάπης ή μίσους, να χαίρονται ή να λυπούνται, να αντιμετωπίζουν διλήμματα και προβλήματα, να εκπληρώνουν ή να χάνουν τα όνειρά τους.

Κι εμείς, θεατές αυτού του κόσμου που προβάλλεται προ ομμάτων, απομακρυνόμαστε από τα τρέχοντα, παρακολουθούμε τα γεγονότα που αφηγούνται οι εικόνες και οι ήχοι και μετέχουμε στην πραγματικότητα που αναπαρίσταται και μας καλεί να δούμε πλευρές της ζωής, που ίσως δεν έχουμε βιώσει αλλά γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ή ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν.

Και αυτό απελευθερώνει συναισθήματα, υπενθυμίζει βιωμένα που νομίζαμε πως είχαμε ξεχάσει, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε καταστάσεις ή προσφέρει μια παραμυθία, όμοια με εκείνη των αφηγητών του παλιού καιρού.

Ίσως αυτός να είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο αγαπάμε τον κινηματογράφο: Αφηνόμαστε στις εικόνες του και γυρίζουμε πίσω στον χρόνο των παραμυθιών, τότε που αισθητηριακά και χωρίς αφαιρέσεις γνωρίζαμε τον κόσμο.

(Από την εισαγωγή της Άννας Λυδάκη στο άλμπουμ Θερινά σινεμά)

Λίγο πριν αρχίσουν τα Υακίνθεια με τον Ερωτόκριτο, μπροστά στα έργα του Λουδοβίκου.

Μετά τις εξετάσεις μια χαρούμενη συνάντηση με τους φοιτητές μου από το ΕΑΠ

Στο Λαύριο...

G. Bachelard: Μέσα στις χιλιάδες κυψέλες του, ο χώρος κρατά συμπυκνωμένο το χρόνο..

Οπτικοακουστικά μέσα και επιτόπια ποιοτική έρευνα.

Μουσική / Βίντεο Εκτός Στέγης
Medea Electronique
Soundscapes / Landscapes 

Την Παρασκευή, 6.6.2014, μετά το μάθημα "Λαϊκή τέχνη και κοινωνία..." πήγαμε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και ξεκινήσαμε από εκεί την περιπλάνησή μας στον Νέο Κόσμο, εφοδιασμένοι με tablet /smart phone που δανειστήκαμε από τη Στέγη. Μαζί μας ο οργανωτής της παραγωγής, μουσικός Μανώλης Μανουσάκης. 

Εικόνες, ήχοι, αφηγήσεις αποκάλυψαν πτυχές της ζωής στον Νέο Κόσμο που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά. 

Η βόλτα αποφασίστηκε την τελευταία στιγμή και το γεγονός ότι η Παρασκευή ήταν η τελευταία μέρα μαθημάτων του εαρινού εξαμήνου είχε ως συνέπεια να μη συμμετέχουν πολλοί φοιτητές στην "εξόρμηση".Το επόμενο ακαδημαϊκό έτος θα πάμε όλοι μαζί. 

στη Στέγη 

ο αγαπητός συνάδελφος και φίλος Αντώνης Παπαρίζος είναι μαζί μας 

ο οργανωτής της παραγωγής και "ξεναγός" μας στη βόλτα Μανώλης Μανουσάκης 

έτοιμοι για την εξόρμηση 

στον δρόμο... 

ανάμεσα στα προσφυγικά 

πάλι έχασα την εικόνα... 

προχωράμε 

και λίγη ξεκούραση... 

ο Μανώλης εξηγεί 

αναμνηστική φωτογραφία στα σκαλιά της Στέγης 

Επίσκεψη στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, 2.2.2014 στο πλαίσιο του μαθήματος "Λαϊκή τέχνη και κοινωνία. Θέματα λογοτεχνίας και κινηματογράφου".

Λαϊκή λογοτεχνία: Η παραμυθού Σάσα Βούλγαρη αφηγείται.

Λαϊκή τέχνη. Η επιμελήτρια του μουσείου Νίκη Δάφνη μας ξεναγεί.

Δι’ αλληλογραφίας…

Α. Βιρβίλης & G. Coutant (επιμ.), OPUS XII. Thème central: La Grèce – Central theme: Greece, Academié Européenne de Philatélie, Athens 2013.

Της Άννας Λυδάκη

Δι’ αλληλογραφίας…

Οι δίαυλοι επικοινωνίας είναι πολλοί και γνωρίζουμε ότι όλα τα ζώα μπορούν να επικοινωνούν με ήχους, κινήσεις, νεύματα. Μόνο ο άνθρωπος όμως μπορεί να γράφει. Όταν θέλει να στείλει ένα μήνυμα σε κάποιον που βρίσκεται μακριά, γράφει μια επιστολή με τα σύμβολα που αντιστοιχούν στους ήχους της γλώσσας και τη στέλνει στον παραλήπτη. Αγγελιοφόροι και περιστέρια αναλάμβαναν να περάσουν θάλασσες και στεριές και να μεταφέρουν το μήνυμα στον αποδέκτη μέχρις ότου να δημιουργηθούν οι πρώτες ταχυδρομικές επικοινωνίες και αργότερα τα πρώτα γραμματόσημα.

Οι πρώτες ετικέτες με την κολλώδη ουσία που χρησιμοποιούμε για να προπληρώσουμε τα έξοδα αποστολής ενός γράμματος δημιουργήθηκαν στη Μ. Βρετανία το 1836 μετά από πρόταση του Ρόουλαντ Χιλ, διευθυντή του αγγλικού ταχυδρομείου στην Ιρλανδία. Γρήγορα άρχισαν να δημιουργούνται και οι πρώτες συλλογές γραμματοσήμων και το χόμπι του φιλοτελισμού. Οι φιλοτελιστές, όμως, δεν ασκούν απλώς ένα χόμπι. Συνειδητά ή ασυνείδητα γίνονται ιστορικοί –ίσως ερασιτέχνες, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο ερασιτέχνης κάνει κάτι από έρωτα (η λέξη είναι από το ρήμα ερώ = αγαπώ με πάθος) και αυτό έχει μεγάλη σημασία.

Μέσα από τις συλλογές γραμματοσήμων ανασυσταίνεται το παρελθόν, όχι με την παράθεση απλώς ιστορικών γεγονότων, αλλά σφαιρικά, με μιαν εποπτεία, ίσως μοναδική. Και αυτό γίνεται φανερό στον ετήσιο τόμο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Φιλοτελισμού OPUS XII (τον οποίο συντόνισε ο Πρόεδρος της Επιτροπής Φιλοτελικής Φιλολογίας της Διεθνούς Φιλοτελικής Ομοσπονδίας κ. Αντώνης Βιρβίλης και επιμελήθηκε ο Ειδικός Γραμματέας της Βελγικής Φιλοτελικής Ακαδημίας κ. Guy Coutant), ο οποίος είναι αφιερωμένος στον ελληνικό φιλοτελισμό με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την έκδοση του πρώτου ελληνικού γραμματοσήμου.

Στο OPUS XIII Έλληνες και ξένοι ερευνητές – φιλοτελιστές γράφουν στα αγγλικά και γαλλικά για την ιστορία των ταχυδρομικών επικοινωνιών και των γραμματοσήμων και, μελετώντας τον κανείς, διαπιστώνει ότι ο τόμος αποτελεί ταυτόχρονα και ένα σπουδαίο έργο για τους κοινωνικούς επιστήμονες, αλλά και για όποιον θέλει να ξέρει την ιστορία και τους δρόμους που οδηγούν από το παρελθόν στο παρόν.

Στο έργο εμπεριέχονται κείμενα για τις ταχυδρομικές επικοινωνίες στα Ιόνια νησιά και στα Δωδεκάνησα κατά το 1428-1864 και για τα ελληνικά ταχυδρομεία κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, ενώ σχολιάζεται ο τρόπος που συνδεόταν η Ελλάδα με το εξωτερικό. Επίσης, ο αναγνώστης θα βρει πληροφορίες για τη διαδικασία δημιουργίας του Ερμή, του πρώτου ελληνικού γραμματοσήμου και θα δει ενδιαφέροντα σχόλια για τα ξένα επιστολικά δελτάρια στον ελλαδικό χώρο και για τα γραμματόσημα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 και εκείνων του 1906 και του 1911-1912. Στο OPUS ΧIII παρουσιάζονται ακόμη το ιταλικό ταχυδρομικό γραφείο στα Χανιά της Κρήτης και το βρετανικό στη Θεσσαλονίκη, αναφέρονται οι ταχυδρομικές σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας και σχολιάζεται το πώς διακόπηκαν οι λειτουργίες από και προς το εξωτερικό κατά το 1940-41 και το τι συνέβη το 1944-45. Ο έλεγχος της αλληλογραφίας από την εξουσία κατά τον 19^ο και τον 20ό αιώνα και η παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στα γραμματόσημα σχολιάζονται επίσης, ενώ παρουσιάζονται οι δημιουργίες των καλλιτεχνών Μπισκίνη, Κεφαλληνού και Τάσσου. Η επισήμανση παραγνωρισμένων οικονομικών λειτουργιών του γραμματοσήμου, η αναγνώριση ιδιαιτεροτήτων σε συνηθισμένα γράμματα, οι διπλοτυπίες και η χρήση τους και άλλα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κείμενα συμπληρώνουν τον τόμο.

Το περιεχόμενο του γραμματοσήμου, το θέμα του, φανερώνει ιστορικές στιγμές, εικόνες του κόσμου στις διάφορες χρονικές περιόδους, απεικονίζει πρόσωπα -μυθικά ή πραγματικά-, γεγονότα και πράξεις, που σημαδεύουν και ορίζουν την κοινωνική πραγματικότητα και είναι βασισμένο στην κυρίαρχη ιδεολογία και στη επίσημη ιστορία του εκάστοτε τόπου. Η μορφή του, ο τρόπος απεικόνισης, η καλλιτεχνική δημιουργία –παρά τις κατευθυντήριες, ίσως, γραμμές- πηγάζει από την ευαισθησία, την ιδιαίτερη προσωπική έκφραση, το ύφος και τη στάση του δημιουργού που στέλνει με τον δικό του τρόπο ένα μήνυμα («η μείζων λειτουργία της τέχνης είναι η επικοινωνία», έλεγε ο Ταρκόφσκι) δίνοντας στο θέμα και μια εκφραστική διάσταση. Έτσι, το γραμματόσημο καθίσταται ένα Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας δια μέσου του οποίου ασκείται πολιτική, αποστέλλονται μηνύματα από την πολιτεία και τον καλλιτέχνη στο ευρύ κοινό, επηρεάζονται και διαμορφώνονται πεποιθήσεις και στάσεις, παράλληλα με τις πληροφορίες που παρέχονται για τόπους άλλους, μακρινούς με τη δική τους χλωρίδα και πανίδα.

Αξίζει, όμως, να σταθούμε στην πρόσληψη των ταχυδρομικών επικοινωνιών από τα άτομα και στον ρόλο που παίζει στη ζωή τους η αλληλογραφία που εξυπηρετείται από αυτές. Βεβαίως, ζούμε στην εποχή των υπολογιστών και του διαδικτύου όπου τα μηνύματα πάνε κι έρχονται αστραπιαία, στην εποχή του Skype που μας επιτρέπει να βλέπουμε τον συνομιλητή μας, στην εποχή των τηλεδιασκέψεων. Ξέρουμε, όμως, πως δεν ήταν πάντα τα πράγματα έτσι.

Ξεφυλλίζοντας τον τόμο OPUS XIII θυμήθηκα την pen pal, τη φίλη δι’ αλληλογραφίας από την Αγγλία την οποία είχα αποκτήσει μετά από παρότρυνση του δασκάλου των αγγλικών, τις ασπρόμαυρες καρτ ποστάλ με το γραμματόσημο κολλημένο επάνω τους, που υπήρχαν στο σπίτι και απεικόνιζαν τα Λουτρά της Αιδηψού με ευχές και χαιρετίσματα μιας θείας, τα μαθήματα δι’ αλληλογραφίας που έβλεπα να διαφημίζονται στα περιοδικά του συρμού, τις σελίδες «ζητούν αλληλογραφία» που υπήρχαν στα ίδια περιοδικά με αγγελίες ανθρώπων –μάλλον μοναχικών- που ήθελαν μια γνωριμία, τη φράση «είμεθα καλά, το αυτό επιθυμούμε και δι’ υμάς…», τους στίχους του Μάνου Ελευθερίου «γράμματα μ’ ευχές κι αφιερώσεις μες στο κομοδίνο σιωπηλά…». Θυμήθηκα μια είδηση που είχα διαβάσει σε μια εφημερίδα (Λέσβος 2.8.2013) για δυο γυναίκες, την Όντρεϊ Σιμς και τη Νόρμα Φράτι που στο πλαίσιο μιας σχολικής εργασίας αλληλογραφούσαν επί 74 χρόνια, από το 1940, και συναντήθηκαν για πρώτη φορά φέτος το καλοκαίρι...

Η γραφή είναι δύσκολη διαδικασία. Πώς να γράψω αυτό που θέλω να πω; Ξέρουμε ότι αλλιώς γράφουμε κι αλλιώς μιλάμε. Ο αποδέκτης του μηνύματος βρίσκεται ήδη εντός της επιστολής και αυτό σε κάνει να αγωνιάς για το πώς και τι θα κατανοήσει από εκείνα που θέλεις να του πεις. Αυτό το αγωνιώδες έργο, όμως, μπορεί να αγγίξει βαθιά τον άνθρωπο. Δεν μοιάζει με τα τόσο σύντομα μηνύματα στον υπολογιστή ή στο κινητό τηλέφωνο που στέλνουμε σήμερα.

Οπωσδήποτε η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας έκανε τη ζωή μας ευκολότερη. Αλλά αν ζούσε στην εποχή μας ο Φραντς Κάφκα (1920) δεν θα είχαμε τα υπέροχα Γράμματα στη Μίλενα όπου διαβάζουμε: «Μου γράφεις δυο λογιώ γράμματα, δεν εννοώ εκείνα με την πένα κι εκείνα με μολύβι –αν και το γράψιμο με μολύβι υποδηλώνει αυτό καθαυτό πολλά πράγματα και σε κάνεις να στήνεις αυτί…», και αλλού «Τα δυο σου γράμματα ήρθαν ταυτόχρονα το μεσημέρι. Είναι εδώ όχι για να διαβάζονται αλλά για να ‘ναι απλωμένα, να χώνει κανείς το πρόσωπό του σ’ αυτά και να χάνει το λογικό του…» Ούτε ο Πωλ Ελυάρ (1930) θα έγραφε: «Αγαπούλα μου, επιτέλους γράμμα. Κι αμέσως βγήκα από τη νευρασθένειά μου, από τη βαθιά μοναξιά μου» ή «Ωραία μου μικρή Γκαλά, ευχαριστώ για την επιστολή σου και τα αποκόμματα. Από σήμερα θα σου γράφω κάθε μέρα γιατί είσαι αυτό που με δένει με τη ζωή, αλλά από τόσο μακριά, δυστυχώς!»

Πέρα, όμως, από την αλληλογραφία των επωνύμων που αποτελεί συνήθως λογοτεχνικό είδος, και οι απλοί άνθρωποι προσπαθούν να καταθέσουν συναισθήματα στο χαρτί και να τα μεταδώσουν στο πρόσωπο του οποίου η απουσία προκαλεί θλίψη. Οι επιστολές αποτελούν ντοκουμέντα για τις κοινωνικές επιστήμες και είναι χαρακτηριστικό το έργο των Thomas και Znaniecki Ο Πολωνός χωρικός στην Ευρώπη και την Αμερική (1918-1920) που χρησιμοποίησαν την αλληλογραφία Πολωνών και μεταναστών από την Πολωνία που ζούσαν στην Αμερική προκειμένου να μελετήσουν τις σχέσεις τους.

Τέτοιες μελέτες δεν βλέπουμε συχνά επειδή δεν γράφουμε γράμματα, όπως τον παλιό καιρό. Θα πρέπει, όμως, να αναφέρουμε την επιτυχημένη αξιοποίηση επιστολών από τον γνωστό σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη, που κατάφερε να βρει τις επιστολές ενός μετανάστη και να δημιουργήσει την πολυβραβευμένη ταινία του Γράμματα από την Αμερική (1972), συνδυάζοντας το ιστορικό ντοκουμέντο με την τέχνη.

Ο Παπαστάθης αφηγείται πως το καλοκαίρι του 1971 βρήκε στο υπόγειο του παλαιοπωλείου του κυρ-Βαγγέλη στο Μοναστηράκι 120 καρτ ποστάλ του Αναστάσιου από το Γύθειο. Είχε φύγει από την πατρίδα του το 1905 για να πάει στην Πάτρα και από εκεί με υπερωκεάνιο στην Αμερική. Εκεί έμεινε μέχρι το 1952, οπότε επέστρεψε στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του δεν σταμάτησε ποτέ να στέλνει γράμματα και καρτ ποστάλ στην οικογένειά του. «Μια ζωή αποτυπωμένη σε καρτ ποστάλ» σχολιάζει ο σκηνοθέτης, ο οποίος χρησιμοποιεί στην ταινία του μόνο γράμματα, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ ασπρόμαυρες ή επιχρωματισμένες και αποκόμματα εφημερίδων, ενώ ο Θόδωρος Κατσαδράμης διαβάζει τα γράμματα και η Δόμνα Σαμίου τραγουδά τραγούδια της ξενιτιάς. Έτσι, παρουσιάζεται η σκληρότητα της μετανάστευσης από τη μεριά εκείνων που τη βίωσαν. Εκείνων που είχαν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μόνο ταχυδρομικά. Ο δικός τους λόγος γράφει την ιστορία, που παρουσιάζεται με εξαιρετικό τρόπο από τον Παπαστάθη:

Σεβαστέ μου πατέρα, σου φιλώ την δεξιά. Από τριημέρου ευρίσκομαι εις τας Πάτρας εις το σπίτι του θείου Γιώργου, όπου με περιποιούνται ως παιδί τους. Ολόκληρη τη μέρα σήμερα την επέρασα εις το ναυτιλιακό γραφείο. Από χαρτιά είμαι εντάξει όπως και από το χαρτί του γιατρού, ο οποίος με εξέτασε χθες. Έπρεπε να έβλεπες, πατέρα, εκείνους που είχαν διάφορες αρρώστιες και δεν θα τους αφήσουν να ταξιδέψουν στην Αμερική: Έκλαιγαν, έπεφταν στα πόδια του γιατρού, του φιλούσαν τα χέρια… μας αυτός τίποτα.

Το πλοίο το περιμένουμε.

Σας κατασπάζομαι Τάσος

…Ευρίσκομαι πλησίον της Νέας Υόρκης εις το αναψυκτήριο του κυρίου Μιλτιάδη, όπου εργάζομαι ως σερβιτόρος. Εδώ έρχεται για μπάνιο η πολύ καλή κοινωνία και μαζεύω πολλά πουρμπουάρ. Σας εσωκλείω δείγματα από υφάσματα για ένα κουστούμι του Γιώργου και ένα φόρεμα της Αριάδνης. Γράψτε μου την προτίμησή σας και μόλις ευκολυνθώ θα σας τα αποστείλω. Αρχίζω σιγά σιγά να μαθαίνω και τη γλώσσα…

Σεβαστή και χρυσή μου μητέρα, σε προσκυνώ και σου φιλώ την δεξιά…

…Σας στέλνω επιταγή με δολάρια 20 για να κάμετε το τάμα μου εις την εορτή μου και να ανάψετε μια λαμπάδα εις το ύψος μου, 1,67 εις την εκκλησίαν μας που να είναι βοήθειά μας…

Αφού ο Αναστάσιος τα καταφέρνει στην Αμερική, αποφασίζει να ζητήσει σε γάμο την κοπέλα στην οποία «είχε δώσει την καρδιά του» και να την πάρει μαζί του:

…Φθάνω εις Πειραιά την 15^η Σεπτεμβρίου και αναχωρώ την ίδια ημέρα δια Γύθειον. Έρχομαι μετά τριών επιφανών Ελληνοαμερικανών που θα φιλοξενήσουμε μερικάς ημέρας στο σπίτι. Αποστέλλω για τον γάμο επιταγή και για να κατασκευάσετε καμπινέ εντός της οικίας…

Επιστρέφει μετά από 50 χρόνια και γράφει στα παιδιά του στην Αμερική: «…σ’ ολόκληρη τη ζωή είχα την κακιά μοίρα να πονάει το κορμί μου από νοσταλγία…»

Στη δύσκολη ζωή στα «ξένα», όπως έλεγε ο λαός, στην «κακούργα ξενιτιά», η μόνη παρηγοριά ήταν οι επιστολές που ανταλλάσσονταν μεταξύ εκείνων που έφευγαν και εκείνων που έμεναν πίσω: Ο ταχυδρόμος, ο φάκελος, το γραμματόσημο, η γραφή απάλυναν τη θλίψη, όπως φαίνεται και από το δημοτικό τραγούδι:

Ξενιτεμένο μου πουλί, έλαβα τη γραφή σου.

Στο στήθος μου την έβαλα κι είπα: «καρδιά, δροσίσου».

Παλιοί φίλοι που οι σκιές τους νεύουν από μακριά και φίλοι νέοι που μας συντροφεύουν με την αγάπη τους

Η Σουζάνα "έφυγε" στα 17 της χρόνια

Ο Πλουτάκος με τη Φωτεινή και την Εύα Βρέθηκε σ' ένα στρατόπεδο

Ο Πλουτάκος πήγε σε άλλο σπίτι. "Έφυγε στα 8 του χρόνια

Η Μπλάκι. Αξέχαστη, μοναδική...

Ο Τζακ βρέθηκε με σπασμένα πλευρά, χτυπημένος βάναυσα.

Ο Τζακ με τον Αλέξη

Ο Όλιβερ Τουίστ: ένα σκυλάκι ράτσας που βρέθηκε πεταμένο στη Σκουφά. Αναζητήσαμε τα αφεντικά του (αγγελίες, αστυνομία κλπ), αλλά εις μάτην. Κάποιος τον αγόρασε και φαίνεται πως άλλαξε γνώμη.

Ο Τζακ με τον Όλιβερ

Ο Τζακ με τον Φανούρη που βρήκαμε το βράδυ του Αγίου Φανουρίου

Το Φανουράκι "έφυγε" νωρίς

Πάσχα βρέθηκε ο Πασχάλης....

Η Σέρκα της Ζυράννας

...και μια αδέσποτη σε απόλυτη αρμονία με το περιβάλλον

Εισαγωγή Άννας Λυδάκη στο βιβλίο "Περί ζώων με λογική και συναίσθημα", Ψυχογιός, Αθήνα 2011

Άννα Λυδάκη

Συνηγορία των ζώων

Εισαγωγή στο βιβλίο Περί ζώων με λογική και συναίσθημα, Ψυχογιός, Αθήνα 2011

Στη βραβευμένη κορεάτικη ταινία του Κιμ –Κι- Ντουκ Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας και …άνοιξη (2003) το μικρό παιδί παίζοντας δένει από μια πέτρα πάνω σε ένα ψάρι, ένα βάτραχο και ένα φίδι. Ο δάσκαλός του το βλέπει και όταν κοιμάται ο μικρός τού δένει στη δική του πλάτη μια βαριά πέτρα. Ξυπνώντας ο νεαρός μαθητευόμενος, και διαπιστώνοντας πόσο δύσκολο είναι να κινηθεί με την πέτρα στη ράχη, ρωτάει το γιατί. Ο μοναχός του λέει πως, αν δεν βρει τα ζώα να τα ελευθερώσει, η πέτρα θα μείνει για πάντα στην καρδιά του. Ο μικρός στην ταινία με το ασήκωτο βάρος στην πλάτη, αντιλαμβάνεται το άδικο που έχει διαπράξει, παίρνει το σκληρό μάθημά του και καταλαβαίνει πως ό,τι κάνει εις βάρος των ζώων γίνεται βάρος στην καρδιά και στη ζωή.

Τα ζώα δεν μπορούν να μιλήσουν, να διεκδικήσουν, να απαιτήσουν μια καλύτερη μεταχείριση, γι’ αυτό και κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπου αντιμετωπίζονται με διάφορους τρόπους. Άλλοτε με συμπάθεια και αγάπη, άλλοτε με φόβο και δέος, άλλοτε με αδιαφορία ή σκληρότητα. Σίγουρα, όμως από την εποχή των Φώτων, τον 17^ο αιώνα, τα πράγματα γίνονται πολύ άσχημα για τα ζώα και τη φύση γενικότερα. Τότε, ταυτόχρονα με τις επιστημονικές ανακαλύψεις, συντελείται και «η πλέον θεμελιώδης τραγωδία του πνεύματος στη διαδικασία του πολιτισμού εν γένει ίσως», γράφει ο Γκ. Ζίμελ, και αυτό «είναι το γεγονός ότι το μέρος ενός όλου, ο άνθρωπος, μετατρέπεται σε αυτόνομο όλον, αποσπώμενο από το πρώτο και αξιώνοντας απέναντί του ένα δικό του δίκαιο…». (Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα, Αλεξάνδρεια 2004, σ. 179 κ.ε.). Αναφερόμενοι στην ίδια εποχή οι Μ. Χορκχάιμερ και Τ. Αντόρνο παραλληλίζουν την απομάγευση και την υποδούλωση της φύσης με την κυριαρχία του ανθρώπου από τον άνθρωπο και την καταπίεση της γυναίκας από τον άνδρα, σημειώνοντας επίσης: «Η κατοχή του Λόγου διέπει τη φανερή ιστορία και τα άλογα πλάσματα τον υπέστησαν. Ακόμη και το πιο ισχυρό ζώο είναι άπειρα αδύναμο…» (Διαλεκτική του Διαφωτισμού, Νήσος 1996, σ. 391).

Το ανθρώπινο «δίκαιο» βασίστηκε εν τέλει στην ιεράρχηση των ειδών, στην ανωτερότητα του λευκού έναντι του έγχρωμου (ρατσισμός), στην κατωτερότητα της γυναίκας (σεξισμός), στις διακρίσεις εις βάρος των διαφορετικών, των ξένων κλπ. και, βέβαια, στον υποβιβασμό και την εκμετάλλευση των ζώων που θεωρήθηκαν όντα χωρίς ψυχή και συνείδηση, ανίκανα να αισθανθούν και να συναισθανθούν. Ωστόσο, τα ζώα δεν είναι κατώτερα όντα. Αισθάνονται, πονούν, αγαπούν, αντιλαμβάνονται, κρίνουν, θυμούνται, έχουν συνείδηση, έχουν ικανότητες που δεν έχουμε, έχουν δικαιώματα. Ζώα άγρια που ο «πολιτισμός» τα διώχνει από τους χώρους τους, ζώα κατοικίδια που μας υπηρετούν ως σύντροφοι, ζώα παραγωγικά που εκτρέφονται σε άθλιες συνθήκες για τροφή και ένδυση, ζώα που βασανίζονται στα εργαστήρια και ταλαιπωρούνται στο τσίρκο, ζώα που κακοποιούνται και σκοτώνονται άνευ λόγου, ζώα έγκλειστα σε μπαλκόνια και ταράτσες, ζώα εγκαταλελειμμένα, ζώα και φυτά που καίγονται μέσα σε φλόγες που ανάβουν ανενδοίαστοι, κήτη που το αίμα τους βάφει κόκκινες τις θάλασσες, πουλιά που σφαίρες σταματούν απότομα το πέταγμά τους, είναι όλα Γήινα, όπως αναφέρεται και στο ομότιτλο εξαιρετικό φιλμ του Shaun Monson Earthlings (http://vodpod.com/watch/1360118-earthlings-greek-subtitles). Όλα είναι όντα που κατοικούν στη γη, συνυπάρχοντας με το ανθρώπινο είδος εντός της φύσης και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να θεωρεί εαυτόν κυρίαρχο του κόσμου.

Το «δίκαιο» που αναχωρεί από τη θέση ότι ο άνθρωπος είναι το ανώτερο ον είναι άδικο. Όμως και ο απλός οίκτος του δυνατού προς τον αδύναμο δείχνει μια συγκατάβαση άνευ αξίας -άλλο το πάθος και άλλο η συν-πάθεια, και τα όντα που πάσχουν στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι τα ζώα. Εκείνο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε μια εν-παθητική σχέση μαζί τους, να αντιληφθούμε τα δεινά που υφίστανται, να τα αγαπήσουμε όπως «αγαπάει ο έξυπνος τον αθώο, ο δυνατός τον ευάλωτο…» (Monson, Earthlings) και να αναλάβουμε δράση υπέρ τους. Υπέρ των όντων που επί σειρά ετών ήταν αποδέκτες μιας απαράδεκτης, ανήθικης, απάνθρωπης συμπεριφοράς εκ μέρους εκείνου που υπερηφανεύεται πως είναι κάτοχος της αλήθειας και της γνώσης.

Αυτός είναι και ο στόχος του παρόντος τόμου: Να διατυπωθεί δημόσια μια συνηγορία των ζώων εκφρασμένη από επιστήμονες και λογοτέχνες, ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών που γράφουν με λογική και συναίσθημα και με την πεποίθηση ότι πρέπει να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για τα αδικημένα όντα του πλανήτη. Είναι ένα βιβλίο στρατευμένο, όμως αυτό δεν αναιρεί τίποτα από την εγκυρότητα των επιχειρημάτων υπέρ των ζώων. Λέγεται πως η επιστήμη οφείλει να διαχωρίζει τη λογική από το συναίσθημα, όμως δεν πιστεύουμε ότι η ασυγκινησία προάγει την ορθολογικότητα. Η θυμική διάθεση στην οποία βρισκόμαστε ορίζει τον τρόπο θέασης των πραγμάτων, όσο και αν θέλουμε να πιστεύουμε πως είμαστε «αντικειμενικοί». Παρά ταύτα, γράφοντας για τα ζώα προσπαθήσαμε να ελέγξουμε το συναίσθημα, τη θετική συγκινησιακή κατάσταση απέναντί τους και με λογικά επιχειρήματα να καταδείξουμε το ανήθικο της εκμετάλλευσής τους και των βιαιοπραγιών εναντίον τους. Παράλληλα με λογοτεχνικό τρόπο καταγράφονται εμπειρίες και η παρουσία των ζώων στα έργα του ανθρώπου.

Ο τόμος περιέχει μια ποικιλία θεμάτων καθώς μέλη της Ακαδημίας Αθηνών (από τις τάξεις των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών και των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών) και Έλληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί, πρωτοπόροι του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων, δέχτηκαν πρόθυμα να συνεργαστούν μαζί μας στέλνοντας κείμενά τους, ενώ σημαντικοί σύγχρονοι λογοτέχνες και γνωστοί δημοσιογράφοι συμμετέχουν στον τόμο με λογοτεχνικά κείμενα.

Το βιβλίο αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο, Εικόνες ζωής, εμπεριέχονται πέντε κεφάλαια. Στα δύο πρώτα («Στους δρόμους της πόλης», «Οι σύντροφοι»), οι συγγραφείς αφηγούνται προσωπικές εμπειρίες και σκέψεις τους για τα ζώα και εκθέτουν τις απόψεις τους σχετικά με την αντιμετώπισή τους. Στο τρίτο κεφάλαιο αυτού του μέρους («Οι θεραπευτές) καταγράφεται η συνεισφορά των ζώων –συναισθηματικά και πρακτικά- σε δύσκολες καταστάσεις σχετικά με την υγεία του ανθρώπου. Το επόμενο κεφάλαιο («Στη γη, στο νερό, στον αέρα…») εμπεριέχει κείμενα για την άγρια πανίδα στη θάλασσα, στον αέρα, στη στεριά, η οποία κινδυνεύει να εξαφανιστεί και περιγράφονται σ’ αυτό εμπειρίες από τη «συνάντηση» ανθρώπου – άγριου ζώου, όταν το ανθρώπινο βλέμμα πέφτει πάνω σ’ αυτά. Στο κεφάλαιο «Ο εγκλεισμός» καταγγέλλεται η απάνθρωπη μεταχείριση των ζώων στο τσίρκο, στους ζωολογικούς κήπους, στα εργαστήρια πειραμάτων και στους τόπους εκτροφής τους για εκμετάλλευση.

Στο δεύτερο μέρος, Δημιουργίες, σχολιάζεται η παρουσία των ζώων στην τέχνη, λαϊκή και αστική. Το πρώτο κεφάλαιο («Λαϊκά δρώμενα, μύθοι και παραμύθια») έχει κείμενα για τις μεταμφιέσεις ανθρώπων σε ζώα, τις μιμήσεις τους σε λαϊκά δρώμενα και τελετουργίες, για την αλληγορική παρουσία των ζώων στους μύθους, τις παραδόσεις και τα μαγικά παραμύθια και ερμηνεύεται ο συμβολισμός τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο («Τέχνης έργα και… τεχνολογίας») τα ζώα εμφανίζονται δυναμικά στη ζωγραφική, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τα κόμικς και τον κυβερνοχώρο.

Το τρίτο μέρος, Προς μια νέα ηθική, είναι περισσότερο θεωρητικό. Στο πρώτο κεφάλαιο («Έπλασεν δε Κύριος ο Θεός εκ της γης πάντα τα ζώα…») παρουσιάζονται η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σκέψεις για τη ζωή με τα ζώα και για τις σχετικές φιλοσοφικές θεωρήσεις, θρησκευτικές λαϊκές δοξασίες, η νοσταλγία του ανθρώπου για τη χαμένη ενότητα με τη φύση και ο διακαής –συχνά ανομολόγητος- πόθος επιστροφής σ’ αυτή. Στο δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο («Τα δικαιώματα των ζώων», «Βάζοντας τέλος στην εκμετάλλευση υποκειμένων-μιας-ζωής») Έλληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί αναφέρονται τεκμηριωμένα σε ζητήματα ηθικής και δικαιωμάτων των ζώων, στη χωρίς λογικό έρεισμα διάκριση των ειδών (σπισισμός - ειδισμός), στη συμπόνια με την οποία θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε όλα τα όντα. Ακόμη, προτείνουν τρόπους ένταξης των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον και εκφράζουν τις απόψεις τους για τη δυσανεξία μιας κοινωνίας, η οποία πίστεψε ότι οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία –που οπωσδήποτε καλυτέρευσαν τη ζωή μας- θα έφερναν και την ευημερία.

Τα κεφάλαια κλείνουν με ποιήματα ή λογοτεχνικά κείμενα (από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας) απ’ όπου με ευαισθησία και ενσυναίσθηση αναδύεται η συμπάθεια, ο σεβασμός και η αγάπη προς τα ζώα.

Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους: σε επιστήμονες ειδικευμένους σε ζητήματα περιβαλλοντικής ηθικής, στο ευρύ κοινό που αναζητά απαντήσεις σε τέτοιου είδους ζητήματα, σ’ εκείνους που ακόμη αντιμετωπίζουν διστακτικά τα ζώα, σ’ εκείνους που τ’ αγαπούν «από μακριά», σ’ εκείνους που ζουν μαζί τους. Ταυτόχρονα, η δυναμική παρουσία πολλών από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους πεζογράφους και ποιητές, οι οποίοι καταθέτουν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους κοντά στα ζώα, δίνει λογοτεχνική χροιά στο βιβλίο συνεπικουρώντας στον διττό στόχο του εγχειρήματος: 1. Να παρουσιάσει τα δικαιώματα των ζώων και να πείσει ότι η καταπίεση, η κακοποίηση και η εκμετάλλευσή τους πρέπει να σταματήσουν, και ότι η διάκριση των ειδών είναι αδικαιολόγητη και ανήθικη και 2. Να είναι ένα ανάγνωσμα που προσφέρει γνώση και ευχαρίστηση συγχρόνως.

Τέλος, να πούμε ότι η ιδέα για τη δημιουργία του παρόντος τόμου γεννήθηκε μετά τη δημοσίευση του σχετικού αφιερώματος στο Βήμα Ιδεών του Αυγούστου 2010. Η θετική ανταπόκριση γνωστών και αγνώστων ώθησε τον Γιάννη Μπασκόζο κι εμένα να προχωρήσουμε παραπέρα με τη συνεργασία σπουδαίων ανθρώπων, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για την ευαισθησία και τις γνώσεις που κατέθεσαν στα κείμενά τους. Ο εκδότης Θάνος Ψυχογιός, εξαιρετικά φιλόζωος ο ίδιος, αγκάλιασε αμέσως την προσπάθειά μας και τον ευχαριστούμε γι’ αυτό. «Ευχαριστώ» οφείλουμε στους ομότιμους καθηγητές Μιχάλη Γ. Μερακλή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Θεοδόση Π. Τάσιο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για τις εποικοδομητικές συζητήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας του τόμου. Να ευχαριστήσουμε, ακόμη, θερμά την Αγγέλα Σωτηρίου, υπεύθυνη του εκδοτικού τμήματος των εκδόσεων «Ψυχογιός» και την επιμελήτρια Μαρία Μπανούση για την εξαιρετική συνεργασία καθώς και τη Χρυσούλα Μπουκουβάλα και τη Ραλλού Ρουχωτά. Ευχαριστούμε, επίσης, τη Θεοδώρα Δαρβίρη για την αφιλοκερδή προσφορά της και τον Χρήστο Τζοβάρα για τη βοήθειά του.

Όλοι εμείς που δηλώσαμε «παρών» στη δημιουργία αυτού του τόμου -και είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουν και πάρα πολλοί άλλοι- αγαπάμε τα ζώα, δηλαδή τη ζωή, όπως υποστηρίζει ο φίλος Γιώργος Ρούσης αναφερόμενος σε εκείνους που αισθάνονται στοργή και συμπόνια γι’ αυτά. Πιστεύουμε ότι είναι καιρός να βάλουμε ένα τέλος στην οίηση που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος. Ο λογοκεντρικός/εργαλειακός τρόπος ύπαρξής μας με τις διανοητικές αναλύσεις, πρέπει να εμπλουτιστεί με στοιχεία αναστοχασμού –όχι μόνο ατομικού αλλά και σε σχέση με τα υπόλοιπα όντα. Η νοσταλγία της χαμένης ενότητας, η καταστροφή του συνεχούς της ύπαρξης και η απώλεια της «φωνής» των ζώων και της φύσης, σε συνειδητό ή ασυνείδητο επίπεδο, ταλανίζουν και εμάς τους ίδιους· γίνονται «πέτρα», όμοια μ’ εκείνη στη ράχη του αγοριού, και πληρώνουμε ακριβά την ύβρι που διαπράττουμε. Και όσο πιο σύντομα το αντιληφθούμε και αλλάξουμε στάση απέναντι σε όλα τα γήινα όντα τόσο το καλύτερο για όλους.

Η κοινωνιολογία της οδού Σόλωνος

Γεωγραφικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συγγένειες και διαφορές

Μπορεί το ά-τοπο πλανητικό δίκτυο επικοινωνίας να διαμορφώνει τις σχέσεις, αλλά η έννοια του τόπου εξακολουθεί να υφίσταται, τόσο σε ό,τι αφορά τις τοπικές κοινωνίες όσο και σε ό,τι αφορά συγκεκριμένους χώρους στις πόλεις. Τα στέκια στην πρωτεύουσα φανερώνουν την πανανθρώπινη ανάγκη για έναν τόπο, έστω εφήμερο, που θα προσομοιάζει, κατά κάποιον τρόπο, στον παλιό κοινοτισμό, όπου η συλλογικότητα και τα κοινά νοητικά σχήματα χαρακτήριζαν τη ζωή.

Αυτά τα κοινά νοητικά σχήματα επιχείρησα να δω στην οδό Σόλωνος και στους γειτονικούς δρόμους· τον κοινό πολιτισμικό τόπο που ωθεί ανθρώπους να καταναλώνουν χρόνο εκεί διαμορφώνοντας συγκεκριμένες συμπεριφορές, και ακολούθησα τον τρόπο του flaneur (Σαρλ Μποντλέρ, 1846), του περιπατητή που τριγυρίζει στην πόλη θέλοντας να τη βιώσει και να την κατανοήσει.

H Σόλωνος, όπως και κάθε δρόμος, διασώζει την ιστορία και έχει τη δική της ιστορία που κτίρια και η χρήση τους τη φανερώνουν. Οι περισσότερες, γκρίζες πολυκατοικίες είναι των δεκαετιών του 1960 και του 1970 (ή και παλαιότερες) με βαριά κάγκελα στις εξώπορτες. Ανάμεσά τους υπάρχουν διώροφα και τριώροφα των δεκαετιών του 1930 και του 1950, πολλά από αυτά φρεσκοβαμμένα και αναπαλαιωμένα. Οι τοίχοι έχουν μικρή επιφάνεια, καθώς όλα σχεδόν τα ισόγεια μέρη τους χρησιμεύουν για καταστήματα με τζαμαρίες, ενώ οι όροφοι - αν δεν πρόκειται για πολυκαταστήματα - στεγάζουν κυρίως δικηγορικά γραφεία, συμβολαιογραφεία, ιατρεία. Λουλούδια στα πιο ψηλά μπαλκόνια φανερώνουν ότι κάποιοι χώροι ίσως χρησιμεύουν ακόμη για κατοικίες.

Παλίμψηστο εγγραφών

Η Σόλωνος είναι, νομίζει κανείς, ένα παλίμψηστο με πολλαπλές εγγραφές πάνω της που φανερώνουν λαογραφικά φαινόμενα με διττή σημασία του πρώτου συνθετικού της λέξης: Πρώτον, ο λαός ως το σύνολο των κατοίκων της χώρας και, δεύτερον, με τη σημασία της λέξης να φανερώνει την ταξική διαστρωμάτωση, τα λεγόμενα «λαϊκά στρώματα» σε αντιπαραβολή με τα ανώτερα αστικά, χωρίς αυτό να σημαίνει, βεβαίως, πως αναβεβηκότα και καταπεπτωκότα στοιχεία δεν σμίγουν. Αλλωστε «λαός και Κολωνάκι» βρίσκονται δίπλα-δίπλα. Η Ασκληπιού αποτελεί τρόπον τινά το σύνορο γι' αυτό και η περιοχή εκεί ονομάζεται Κολωνάρχεια.

Φαινόμενα που αφορούν το σύνολο του ελληνικού λαού, ο οποίος βιώνει μια σκληρή οικονομική κρίση, καταγράφονται στον χώρο με τα πολλά άδεια καταστήματα και τις βιτρίνες που, αντί να εκθέτουν εμπορεύματα, κρύβουν το κενό τους με βαμμένα λευκά τζάμια, που γίνονται το φόντο για το κόκκινο των λέξεων «ενοικιάζεται», «πωλείται», «διατίθεται» ή για τις πολύχρωμες αφίσες που ανακοινώνουν συναυλίες, θεατρικά έργα, διαλέξεις. Την οικονομική κρίση φανερώνουν και οι ταμπέλες που αναγράφουν «τιμές ευκαιρίας», «τιμές-έκπληξη», «προσφορές». Ενα κενό κατάστημα με την ταμπέλα «Το κατάστημα θα παραμείνει κλειστόν λόγω διακοπών - Ραντεβού τον Σεπτέμβριο» φανερώνει πως οι ελπίδες ήταν φρούδες, καθώς το ραντεβού δεν πραγματοποιήθηκε. Την εικόνα της ύφεσης συμπληρώνει το κίτρινο των καταστημάτων «αγοράς χρυσού», που καλεί τους πολίτες να πουλήσουν τα όποια κοσμήματά τους για την επιβίωση, και οι επιγραφές «ραφείο - μεταποιήσεις ενδυμάτων», για εκείνους που δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν καινούργια. Και βέβαια τα γραφεία κατάθεσης δελτίων Προ-Πο που υπόσχονται τη σωτηρία από τα οικονομικά αδιέξοδα.

«Λαός» και «Κολωνάκι»

Στην αρχή της η Σόλωνος γειτνιάζει μέσω της οδού Κανάρη με την πλατεία της Φιλικής Εταιρείας και με κάθετους δρόμους με το Κολωνάκι, τη συνοικία που ήταν αραιοκατοικημένη διότι τα αρχιτεκτονικά σχέδια των οικοδομημάτων της συνοικίας έπρεπε να τα βλέπει ο βασιλιάς, και έτσι αποκλείονταν οι φτωχοί από την περιοχή αυτή. Εδώ βρίσκονται τα εναπομείναντα καταστήματα με ακριβά είδη ένδυσης και υπόδησης, που «καλά κρατούν», μια και απευθύνονται σ' εκείνους που καμιά οικονομική κρίση δεν αγγίζει, και gallery, μαγαζιά με ακριβά παιχνίδια, ποδήλατα τελευταίου τύπου, ανθοπωλεία, είδη χορού και σε μια γωνία ένα καλόγουστο μανάβικο. Εναν τοίχο κοσμεί ένα προσεγμένο γκραφίτι.

Ο κοσμοπολίτικος αέρας των καταστημάτων της περιοχής συνυπάρχει με φολκλοριστικές τάσεις των αστών που φανερώνουν τη νοσταλγία ενός ουτοπικού, εξωραϊσμένου παρελθόντος. Ετσι ο φούρνος φέρει μεν την επιγραφή «Athens Bakery», αλλά ένας παραδοσιακός πλάστης και σύνεργα κουζίνας κοσμούν τη βιτρίνα του. Το παντοπωλείο είναι μοδάτο delicatessen, αλλά φέρει την ονομασία «Αγροτική γωνιά». Τα καλλυντικά στο ανακαινισμένο κτίριο της δεκαετίας του 1950 υπόσχονται ομορφιά και νεανικότητα με προϊόντα φτιαγμένα από φυσικές πρώτες ύλες, και τα καταστήματα με τις αντίκες θυμίζουν άλλες εποχές.

Κατηφορίζοντας από την Ομήρου προς τα Κολωνάρχεια το κλίμα αλλάζει, γίνεται πιο «λαϊκό», ενώ ταυτόχρονα φαίνεται πως εδώ έχει τη βάση του ένα μεγάλο μέρος του πολιτισμικού κεφαλαίου. Νοητό σύνορο αποτελούν η Νομική Σχολή, που θυμίζει τους αγώνες των φοιτητών το 1973, και το κτίριο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. Λίγο πιο κάτω το Χημείο φέρει ακόμη ίχνη από τα Δεκεμβριανά. Σήμερα στο ανακαινισμένο κτίριο υπάρχουν τα πανό «Κάτω τα χέρια από τους Τούρκους και τους Κούρδους πολιτικούς πρόσφυγες. Η αλληλεγγύη είναι το όπλο μας» και «Κάτω τα χέρια από τις καταλήψεις» που φανερώνουν την ευαισθητοποίηση του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου - Χάρτου Αττικής για τους κατατρεγμένους που ξεκίνησαν μιαν ακούσια πορεία προς τη Δύση.

Το τυπωμένο χαρτί

Ο δρόμος τώρα είναι το βασίλειο του τυπωμένου χαρτιού. Εδώ βρίσκονται οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι, βιβλιοπωλεία, τυπογραφεία, βιβλιοδετεία και καταστήματα για φωτοαντίγραφα - απαραίτητα για τους φοιτητές και τους δικηγόρους που κινούνται στην περιοχή. Τα υπόγεια των παλιών πολυκατοικιών με τα μάλλον βρώμικα μαρμάρινα σκαλοπάτια είναι, επίσης, βιβλιοπωλεία με καινούργια ή μεταχειρισμένα βιβλία και σπάνιες εκδόσεις ή καταστήματα με φθηνά ρούχα και κοσμήματα.

Λείπουν οι παλιοί εκδοτικοί οίκοι Φιλιππότης, Τολίδης... και το βιβλιοπωλείο της Εστίας, που έκλεισε το 2013 ύστερα από 128 χρόνια λειτουργίας, σημαδεμένο από τα ίχνη σπουδαίων λογοτεχνών που πέρασαν από εκεί (Παλαμάς, Βαλαωρίτης, Βικέλας, Βιζυηνός, Παπαδιαμάντης, Καρκαβίτσας κ.ά.). Παραμένει όμως ο «Σωτήρ» που συνυπάρχει τώρα με τον «Αιώνιο Ηνίοχο. Το Εσωτερικό Βιβλιοπωλείο», που πουλάει φυλακτά, είδη φενγκ σούι και βιβλία ανατολικής φιλοσοφίας, και τον «Πύρινο Κόσμο» με τα βιβλία φυσικής και μεταφυσικής. Με τον ίδιο τρόπο συνυπάρχουν ασιατικά βιολογικά φάρμακα και τσάινα ροφήματα με τα κλασικά φαρμακεία. Ανατολική και δυτική φιλοσοφία σμίγουν στον ίδιο δρόμο όπως σμίγουν το τυπογραφείο «Ωκύτυπον» με το ακριβώς απέναντί του «Type Center», η ελληνική καθαρεύουσα με την αγγλική, η καλλιγραφία του «Καλλιτεχνικού Τυπογραφείου» και της «Περγαμηνής» με τις μοντέρνες ξενόγλωσσες επιγραφές, το σύγχρονο OTE shop με το παλιό κτίριο του ΟΤΕ.

Εκτός από τα βιβλιοπωλεία υπάρχουν καταστήματα με μουσικά όργανα και μικρά καφέ, εστιατόρια, ταχυφαγεία και φυσικά... τυροπιτάδικα (προς την Ιπποκράτους, σε πιάνει μια μυρωδιά σπανακόπιτας). Κόσμος που τρώει σε όλες τις ώρες της ημέρας φαίνεται πως συχνάζει στην περιοχή.

Και εδώ υπάρχουν άδεια μαγαζιά· πολλές φορές χωρίς καν ένα «ενοικιάζεται» ή ένα «πωλείται» παρά μόνο με το πλήθος των αφισών κολλημένων πάνω στα τζάμια που τώρα, πέρα από την πληροφόρηση για πολιτισμικές εκδηλώσεις (διαφορετικές από εκείνες του πρώτου τμήματος του δρόμου), δηλώνουν συμπαράσταση σε κρατούμενους και καλούν σε εγρήγορση τον λαό. Οπως δηλώνουν και τα γκραφίτι «Wake up» και «Πιστεύεις ακόμη την TV;» που διακρίνονται στους μουντζουρωμένους τοίχους.

Η αμφισβήτηση ζει στις καθέτους

Οι κάθετοι δρόμοι δεν διαφέρουν από το κάτω τμήμα της Σόλωνος: Ελληνοαμερικανική Ενωση, Γαλλικό Ινστιτούτο, εκδοτικοί οίκοι, βιβλιοπωλεία και φροντιστήρια είναι οι βασικές χρήσεις των κτιρίων. Κάτι το ιδιαίτερο, όμως, συμβαίνει στη Ζωοδόχου Πηγής. Στην πρώτη γωνία τα λουλούδια και τα δέντρα του Αυτοδιαχειριζόμενου Πάρκου των κατοίκων, που δημιουργήθηκε στη θέση του σχεδιαζόμενου από τις Αρχές πάρκινγκ, έχουν μεγαλώσει. «Το πάρκινγκ τους, πάρκο μας» λένε, επεξηγώντας: «Ενας απελευθερωμένος χώρος». Οι κάτοικοι της περιοχής συναντιούνται τις Κυριακές και ενώ τα παιδιά τους παίζουν στην παιδική χαρά, εκείνοι ασχολούνται με τη συντήρηση του πάρκου και την περιποίηση του περιβολιού («το πάρκο διψάει, ελάτε να το ποτίσουμε» γράφει μια ανακοίνωση). Εκεί γίνονται, επίσης, διάφορες εκδηλώσεις όπως διδασκαλία κτισίματος με πέτρα και καλλιέργειας σπόρων, ανταλλακτικά παζάρια, συναυλίες, προβολές ταινιών, ομιλίες και γιορτές αλληλεγγύης προς τους μετανάστες γιατί «όλοι ξένοι είμαστε και μέσα και έξω από τις πατρίδες», όπως δηλώνουν.

Η αμφισβήτηση εξακολουθεί να ζει στη Σόλωνος και στους πέριξ δρόμους αποτελώντας μια νησίδα που ανησυχεί την εξουσία. Δεν είναι τυχαίο που το παράρτημα της Εθνικής Τράπεζας του δρόμου είναι θωρακισμένο αφήνοντας μόνο την είσοδο να δείχνει ότι λειτουργεί. Οπως δεν είναι και τυχαία η συνεχής παρουσία αστυνομικών.

Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας ο δρόμος έχει κίνηση. Ανθρωποι όλων των ηλικιών περπατούν, όμως δεν είδα πολλούς χαρούμενους. Θυμάμαι άλλοτε θορυβώδεις φοιτητές να κατακλύζουν τους δρόμους και τη Νομική γεμάτη ζωή. Τα πράγματα αλλάζουν...

Μόλις νυχτώσει, ο δρόμος ερημώνει. Η κίνηση έχει μεταφερθεί στα κοντινά σοκάκια, όπου βρίσκονται τα μπαρ και οι ταβέρνες. Ισως ο περιπατητής να δει και μια-δυο γυναίκες με σκληρή μοίρα και δίχως χαρά να κάνουν σκόπιμες βόλτες.

Τελειώνοντας να πω ότι η περιδιάβαση στη Σόλωνος και τα πέριξ μου θύμισε πως culture (τα άυλα, πνευματικά επιτεύγματα) και civilization (ο υλικός πολιτισμός, η τεχνολογία, η οικονομία) μέσα από τα αλληλοδιαπλεκόμενα δίκτυα δημιουργούν σχέσεις που επιδρούν στη δομή του συστήματος και στη δράση των ανθρώπων σε σημείο που είναι πια δύσκολος ο διαχωρισμός των δύο (Ν. Elias, Η διαδικασία του πολιτισμού, Αλεξάνδρεια, 1996).

Στη Σόλωνος απεικονίζεται ακόμη χωρικά αυτός ο διαχωρισμός με όλες ταυτόχρονα τις διαχύσεις και τις επιδράσεις του εργαλειακού, οικονομικού λόγου πάνω στον πολιτισμικό. Η αστική κουλτούρα σμίγει με τη διανόηση και αν η πρώτη ευαισθητοποιηθεί μπορεί να γίνει πρωτοπόρα, καθιστώντας φανερό πως τελικά «λαός» και «Κολωνάκι» βρίσκονται πολύ κοντά, τόσο σε ό,τι αφορά τον χώρο, που δεν είναι ποτέ ουδέτερος, όσο και σε ό,τι αφορά τη νοοτροπία.

Δημοσιευμένο στο Βήμα της Κυριακής, 19.1.2014

Άλλες επιστημονικές δραστηριότητες

«Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ: Οι Κουβανοί στην Ελλάδα», ποιοτική ανάλυση του φιλμικού κειμένου και παρουσίαση της ταινίας - ντοκιμαντέρ του Α. Τσάφα Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ, στο 43ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 8-17 Νοεμβρίου 2002.

Συνέβαλα στη διοργάνωση της επιστημονικής ημερίδας του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων (Πάντειο Πανεπιστήμιο, 27 Νοεμβρίου 2004).

Διευθύνω τη σειρά «Νέα Ελληνική Λαογραφία» των εκδόσεων «Καστανιώτη».

Συμμετείχα στην Επιστημονική Επιτροπή του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) με απόφαση του Δ.Σ. του Οργανισμού κατά την 11η συνεδρίασή του στις 29.11.06.

Είμαι κριτής στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, Έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.

Παρουσίασα το βιβλίο της συγγραφέως Ισμήνης Καπάνταη, Με θέα τη ζωή, Καστανιώτης, Αθήνα 2009, στο βιβλιοπωλείο Ιανός μαζί με τους Α. Κυριτσόπουλο, Π. Μάτεσι και Ν. Μελά, Αθήνα 28.3.2010.

Προλόγισα την ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή, Αγέλαστος Πέτρα στο βιβλιοπωλείο Ιανός, μαζί με την αρχαιολόγο κ. Παπαγγελή, Αθήνα 28.4.2010. 

Παρουσίασα το βιβλίο του Καθηγητή Ευάγγ. Αυδίκου Εισαγωγή στις σπουδές του λαϊκού πολιτισμού. Λαογραφίες, πολιτισμοί, ταυτότητες μαζί με τους κυρίους Γ. Παπασωτηρίου και Γ. Σταματόπουλο και τις κυρίες Δ. Γκέφου – Μαδιανού (καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας) και Μ. Καπλάνογλου (επίκ. καθηγήτρια), Αθήνα 24.11.2010.

Συμμετείχα στην εκδήλωση Ξαγρυπνώντας με το σκοτεινό τρυγόνι. Μια ολονύχτια ανάγνωση έργων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στον Πολυχώρο Μεταίχμιο, Αθήνα 8.4.2011. 

Παρουσίασα (μαζί με τον αν. καθηγητή του ΕΜΠ Σ. Σταυρίδη και τον επικ. καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Κ. Γιαννακόπουλο) το βιβλίο του Δ. Λάλα, Στον μικρόκοσμο του Mall, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2012 στον πολυχώρο του βιβλιοπωλείου των εκδόσεων Πατάκη.

Σε εκδήλωση που διοργάνωσε η ΚΔΕΠΑΠ (Κοινωφελής Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάρου και οι εκδόσεις Μεταίχμιο στις 16.7.2012 στην Παροικιά Πάρου παρουσίασα (μαζί με τον συγγραφέα Γ. Συμπάρδη) το νέο βιβλίο του Αλέξη Πανσέληνου Σκοτεινές Επιγραφές, Μεταίχμιο, Αθήνα 2011, το οποίο βραβεύτηκε με το πρώτο βραβείο μυθιστορήματος από το περιοδικό Διαβάζω.

Πρόσκληση από την κοινωνική υπηρεσία του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού για συζήτηση με τους κρατούμενους για την ταινία Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ, 27.6.2013.

Παρουσίαση του βιβλίου Grégoire Chamayou, Ανθρωποκυνηγητό. Ιστορία και φιλοσοφία της κυνηγετικής εξουσίας, Αλλότροπο, Αθήνα 2013, Κτίριο Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Ερμού 134-136, Αθήνα 18.12.2013. 

Παρουσίαση του βιβλίου Χρήστος Παπακώστας, Σαχά ισί βαρό νι νάι. Ρόμικες μουσικές και χορευτικές ταυτότητες, Τόπος, Αθήνα 2013, Ιανός 4.2.2114. 

Μέλος της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής του διδακτορικού της υ.δ. Αγγελικής Χαραλαμποπούλου με θέμα Οι κρατικές υπηρεσίες υγείας ως φορείς κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης των οικονομικών μεταναστών, στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, 13.11.2013

Παρουσίαση του βιβλίου Μ. Παπαχριστοφόρου, Μύθος, λατρεία, ταυτότητες «στο νησί της Καλυψώς», Παπαζήση, Αθήνα 2013, Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα 13.1.2014.

Συμμετοχή σε συλλόγους - οργανώσεις

Είμαι μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων, 

της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας (στις 11.14.2011 εκλέχθηκα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου),

της Ελληνικής Εταιρείας Γυναικών Πανεπιστημιακών 

της Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης IOV (Interationale Organisation fűr Volkskunst) in operational relations with UNESCO. 

της οργάνωσης «Γιατροί χωρίς σύνορα», 

της WWF, 

των Φίλων του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων. Η συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη,

της Αντιγόνης (Εθνικός Φορέας Συνεργασίας Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ρατσισμού και Ξενοφοβίας, EUMC),

του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών,

της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Κοινωνικής Ψυχολογίας

της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας

της International Society for Folk Narrative Research

της ΜΚΟ ECOCITY (μέλος της επιστημονικής επιτροπής)

Συμμετοχή σε επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων

1. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου Η Κοινωνιολογία στην Ελλάδα Σήμερα. Προς μια Κοινωνιολογία της Σύγχρονης Ελλάδας – Συνέδριο Αφιερωμένο στη Μνήμη της Ιωάννας Λαμπίρη – Δημάκη που διοργανώθηκε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Κοινωνιολογίας και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) στην Αθήνα 9, 10, 11 Νοεμβρίου 2005.

2. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 1ου Διεθνούς Εκπαιδευτικού Συνεδρίου με θέμα Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση, Υπό την αιγίδα του ΥΠΕΠΘ και της IOV – Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης in operational relations with UNESCO, Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, Βόλος 29 Σεπτεμβρίου – 1 Οκτωβρίου 2006.

3. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 4ου Παγκόσμιου Συνεδρίου της IOV-UNESCO με θέμα Cosmo Echo – Συνήχηση των λαών της γης, Ελλάς, Βόλος  9-14 Μαΐου 2007, και συντονίστρια της Στρογγυλής Τράπεζας με θέμα Ερευνητικές προσεγγίσεις στον παραδοσιακό χορό.

4. Μέλος της οργανωτικής επιτροπής στο εκπαιδευτικό συμπόσιο με θέμα: Το σχολείο του αύριο …είναι μόνο διαπολιτισμικό, Ένωση Ελλήνων Φυσικών, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 30 Απριλίου 2009.

5. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με θέμα Κοινωνικές ανισότητες στη σύγχρονη Ελλάδα, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών – Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα, 27-28 Νοεμβρίου 2009.

6. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 1ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με θέμα Έρευνα – Πρόληψη – Αντιμετώπιση των Κινδύνων στη Χρήση του Διαδικτύου, Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Λάρισα 27-29 Νοεμβρίου 2009.

7. Συμμετείχα στην οργάνωση της ομάδας εργασίας «Οπτικός πολιτισμός και κοινωνική έρευνα: μεθοδολογία ανάλυσης οπτικού λόγου» (με τις κ. Χ. Κωνσταντινίδου και Ειρ. Σηφάκη) στο 16ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες, Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου / Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, 30 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 2009.

8. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 17ου  Πανελλήνιου Μεταπτυχιακού Εντατικού Σεμιναρίου-Συνεδρίου για Υποψήφιους Διδάκτορες Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, που διοργανώνεται από το Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης - Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου/ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, 24 – 27 Σεπτεμβρίου 2010.

9. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 2ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου E-LIFE 2011 Οφέλη και κίνδυνοι στη χρήση του διαδικτύου, Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, Θεσσαλονίκη, 1-3 Απριλίου 2011.


10. Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Θερινού Σχολείου Τζουμέρκων: «Οικολογία, τουρισμός και ανάπτυξη», Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων, την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου και τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων, Δασικό Χωριό «Κέδρος», Καταρράκτης Άρτας, Τζουμέρκα 27.8-1.9.2013.

11. Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Επιστημονικού Συνεδρίου Λαογραφίας – Αρχαιολογίας, Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Ελίκης «Ίωνες», IOV σε συνεργασία με UNESCO, Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων – Πολιτισμού – Αθλητισμού, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αίγιο 30.7 – 1.8.2013.


12. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 3ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή E-Life Πρόληψη και αντιμετώπιση διαδικτυακών συμπεριφορών υψηλού κινδύνου, Αθήνα 1-2 Νοεμβρίου 2013.

Εισηγήσεις σε συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις

Εισηγήσεις σε συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις 

1. «Τα τσιγγανόπαιδα στο σχολείο», Οι Τσιγγάνοι στην Ελλάδα, Πανελλήνιος Μορφωτικός Σύλλογος Ελλήνων Τσιγγάνων, Αγία Βαρβάρα 9 Ιουνίου 1997.  

2. «Με τον τρόπο του λαογράφου», Η λαογραφία σήμερα, Κέντρο Λόγου και Τέχνης 104, Αθήνα 30 Νοεμβρίου 1999.

3. «Μειονότητες από κοινωνικής και πολιτιστικής πλευράς», Κυριαρχία Κρατών - Δικαιώματα Μειονοτήτων - Διεθνείς Οργανισμοί - Προοπτικές, Σχολή Εθνικής Άμυνας, Αθήνα 7-8 Δεκεμβρίου 1999.

4. «Κυθηραϊκά γλωσσικά τεχνάσματα και παιχνίδια. Τα κρυμμένα νοήματα»,  Κύθηρα: Μύθος και Πραγματικότητα, Α΄ Διεθνές Συνέδριο Κυθηραϊκών Μελετών, Κύθηρα 20-24 Σεπτεμβρίου 2000.

5. «Η ποιοτική έρευνα στις παιδαγωγικές επιστήμες», Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα, Β΄ Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Αθήνα 2-4 Νοεμβρίου 2000.

6. «Όταν ο λόγος επιστρέφει στο σώμα...», Η Σάμος κατά τον 20ό αιώνα, Συνέδριο Σαμιακών Μελετών, Σάμος 10-12 Νοεμβρίου 2000. 

7. «Όταν περνά ο άγγελος...», Β΄ Διεθνές Συνέδριο Καρπαθιακής Λαογραφίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Τομέας Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΠΤΔΕ, Κάρπαθος 26-29 Σεπτεμβρίου 2001. 

8. «Δαίμονες και δαιμονισμένοι», Ο μύθος ανάμεσα στη συντήρηση και την ανατροπή, Ίδρυμα Γουλανδρή - Χορν, Αθήνα 29-30 Μαρτίου 2002.

9. «Γυναίκες Τσιγγάνες», Μειονότητες στην Ελλάδα, Α΄ Επιστημονικό Συμπόσιο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας - Ιδρυτής: Σχολή Μωραϊτη, Αθήνα 7-9 Νοεμβρίου 2002. 

10. «Θεωρία και πράξη της ποιοτικής έρευνας των κοινωνικών φαινομένων», Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Συνέδριο - Σεμινάριο, Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου, Ρέθυμνο 23-27 Νοεμβρίου 2002.

11. «Λαϊκή παράδοση και λογοτεχνία», Η λογοτεχνία σήμερα: Όψεις, Αναθεωρήσεις, Προοπτικές, Γ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή, Αθήνα 29-30 Νοεμβρίου και 1 Δεκεμβρίου 2002.

12. «Ονειρομαντεία. Η ιστορική – συγκριτική ανάλυση στο έργο του Ν.Γ. Πολίτη και ένα παράδειγμα», Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Ακαδημία Αθηνών, Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Μέγαρον Ακαδημίας Αθηνών 4-7 Δεκεμβρίου 2003.

13. «Μερικές παρατηρήσεις σχετικά με το ύφος και τον προσωπικό τρόπο γραφής του Δ. Λουκάτου»,  Ο Δημήτριος Λουκάτος και η Ελληνική Λαογραφία, Φιλοσοφική Σχολή Ιωαννίνων, Ιωάννινα, 23-25 Απριλίου 2004.

14. «Εικόνες γδικιωμού στη λαϊκή λογοτεχνία της Μάνης», Λακωνία. Γλώσσα, Ιστορία, Πολιτισμός, ΣΤ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή,  Αρεόπολη 14, 15 & 16 Μαϊου 2004.

15. «Η Λιοτήρω, τα δάκρυα του ελαφιού και άλλες ιστορίες… Εικόνες του κόσμου μέσα από τη σχέση ανθρώπου και ζώων», Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της Ηπείρου, 4ο Διεπιστημονικό Διαπανεπιστημιακό Συνέδριο του ΕΜΠ και του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του ΕΜΠ, Μέτσοβο 23-26 Σεπτεμβρίου 2004. 

16. «Λόγος αυτοβιογραφικός», Επιστημονικό Συμπόσιο «Χρήσεις της γλώσσας», Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας - Ιδρυτής: Σχολή Μωραϊτη, Αθήνα 3-5 Δεκεμβρίου 2004.

17. «Αν σε δω να χορεύεις, θα σου πω ποιος είσαι. Η γιορτή και ο χορός στον καιρό των Τσιγγάνων»,  Χορός και πολιτισμικές ταυτότητες στα Βαλκάνια, 3ο Συνέδριο Λαϊκού Πολιτισμού, ΤΕΦΑΑ Σερρών, ΥΠΠΟ, Δήμος Σερρών, Σέρρες 15-17 Οκτωβρίου 2004.

18. «Οι πολλαπλές αντιξοότητες στην οικογενειακή ζωή των Ρομά: Κοινωνική πολιτική, θεσμικά κενά και σκληρή καθημερινότητα», 3η Εθνική Στρογγυλή Τράπεζα, Θέμα: Ζητήματα ισότητας και εξάλειψης των διακρίσεων στην Ελλάδα του 2004, Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη, τη μη βία, Αντιγόνη, Εθνικός Φορέας Συνεργασίας Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ρατσισμού και Ξενοφοβίας, 8 Δεκεμβρίου 2004.

19. «Η θρησκεία και το υπερφυσικό» Β΄ Στρογγυλό Τραπέζι, Α΄ Συμπόσιο: Ο λαϊκός πολιτισμός στο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Βόλος 2-3-4 Ιουνίου 2006.

20. «Οι Τσιγγάνοι στην πόλη», Συμμετοχική Δημοκρατία και Καταπολέμηση των Διακρίσεων. Αποτίμηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, Ζάππειο Μέγαρο 26 Απριλίου 2004.

21. «Το δέντρο που πληγώναμε: Το πρώτο μας σύμπαν», Η παιδική ηλικία και οι αναπαραστάσεις της στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης – Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία, Αλεξανδρούπολη 21-23 Οκτωβρίου 2005.

22. «Γλωσσικές ικανότητες και εκπαιδευτικές ανισότητες», Με ποια ελληνικά μιλάμε σήμερα; Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς - Ινστιτούτο Επικοινωνίας, Αθήνα, Στοά του Βιβλίου 3 Νοεμβρίου 2005.

23. «Οι Τσιγγάνοι ανάμεσα στον παραδοσιακό και τον σύγχρονο κόσμο», Τσιγγάνοι: Η Δική μου Πραγματικότητα», Ιστορικό Μουσείο Κρήτης - Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 10 Δεκεμβρίου 2005.

24. «Αγέλαστος Πέτρα: Του χρόνου τα γυρίσματα», Διερεύνηση της οπτικοακουστικής καταγραφής της πραγματικότητας. Η κινηματογραφική εικόνα ως τεκμήριο - Η Μαρτυρία της Κινηματογραφικής Εικόνας, 6η Επιστημονική Συνάντηση, ΥΠΕΞ, Υπηρεσία Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου – Κινηματογραφικό Αρχείο, Αμφιθέατρο Γιάννος Κρανιδιώτης, Αθήνα 13-14 Απριλίου 2006.

25. «Επιβιώσεις και αναβιώσεις ήχων και ρυθμών. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις του φαινομένου στη σύγχρονη πόλη», 6ο Διεθνές Συμπόσιο για το Χορό, Υπό την Αιγίδα του ΥΠΕΠΘ και της Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης – I.O.V. In operational relations with UNESCO, Αρχαία Κόρινθος 7-10 Σεπτεμβρίου 2006.

26. «Ταυτότητες και Ετερότητες», Η διαπολιτισμική εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο. Προβλήματα και αναγκαιότητα πρόληψης, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής, Υπό την αιγίδα του ΥΠΕΠΘ και του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, σε συνεργασία με τον Οργανισμό κατά των ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), Αθήνα 29-30 Σεπτεμβρίου 2006.

27. «Ερμηνευτικές προσεγγίσεις του λόγου», Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου / Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 1-4 Δεκεμβρίου 2006.

28. «Η εκκλησιαστική τέχνη στο Ιερό Κοινόβιο του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Ορμύλια Χαλκιδικής. Μια επιτόπια ποιοτική έρευνα», Διημερίδα Πανεπιστημιακών με θέμα Η διδασκαλία και η έρευνα του υλικού πολιτισμού των νεώτερων χρόνων στα Ελληνικά Πανεπιστήμια, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 7-8 Μαΐου 2007.

29. «Χορευτικό φαινόμενο και κοινωνική πραγματικότητα», Συνήχηση των λαών της γης. 4ο Παγκόσμιο συνέδριο της IOV in operational relations with UNESCO – COSMO ECHO. Πολιτισμικοί διάλογοι στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης – Λαϊκός Πολιτισμός & Πολιτιστικοί Φορείς, Βόλος 9-14 Μαΐου 2007.

30. «Γεωμετρία ή/και ποίηση; Ζητήματα μεθόδων και τεχνικών στην ερευνητική διαδικασία», Παιδεία, Έρευνα, Τεχνολογία. Από το χθες στο αύριο, 5ο Διεπιστημονικό Διαπανεπιστημιακό Συνέδριο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε) του ΕΜΠ, Μέτσοβο 27-30 Σεπτεμβρίου 2007.

31. «Τσούπρες, βασιλοπούλες, μάγισσες… Η γυναίκα στα Παραμύθια του λαού μας», Μέθοδοι Έρευνας του Κοινωνικού Φύλου. Το φύλο στις κοινωνικές επιστήμες. Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών για Θέματα Φύλου και Ισότητας, Πανεπιστήμιου Κρήτης, Τμήματα Κοινωνιολογίας, Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου, Ρέθυμνο, Κρήτη 5-6 Οκτωβρίου 2007.

32. «Οι Έλληνες Τσιγγάνοι», Ημερίδα: Οι Ρομά, Θρακική Εταιρεία, Κομοτηνή 2 Νοεμβρίου 2007.

33. «Κινηματογραφική αφήγηση και κοινωνική πραγματικότητα», Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο – Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες: Ζητήματα Μεθοδολογίας της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου, Ρέθυμνο 23-26 Νοεμβρίου 2007.

34. «Τα αδιέξοδα και η κοινωνική πρόκληση για τον συγκοινωνιακό σχεδιασμό», Πόλη: Λαβύρινθος προς την ελευθερία (σειρά εκδηλώσεων), Nosotros, 19.2.08.

35. «Τσιγγάνοι: Τόσο κοντά μας, τόσο μακριά μας», Πόλη: Λαβύρινθος προς την ελευθερία (σειρά εκδηλώσεων), Nosotros, 9.4.2008.  

36. “Gypsies in Greece: A Living Tradition in a Post-Modern World”, The First IOV World Youth Congress & Scientific Symposium, August 5-9, 2008, Bountiful, Utah, USA. 

37. «Τσιγγάνοι, αυτοί οι γνωστοί άγνωστοι», Επίσημη εναρκτήρια διάλεξη στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχοκοινωνικής Ογκολογίας, Ελληνική Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Ογκολογίας, 17.10.2008. 

38. «Οι Ρομά στο σχολείο. Ενδιαφέρον και ‘διαφορά’», Ημερίδα: Το σχολείο του σήμερα και οι μαθητές Ρομά, 4η Περιφέρεια Σχολικών Συμβούλων Δυτικής Αττικής – Άνω Λιόσια 5.2.09. 

39. «Η λαογραφική έρευνα: Μέθοδοι και τεχνικές», Πανελλήνιο Συνέδριο, 100  Χρόνια Ελληνικής Λαογραφίας 1909-2009, Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών & Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 11-13 Μαρτίου 2009.

40. «Δηλούμενα και υποδηλούμενα στο λόγο των μικρών Τσιγγάνων», Εκπαιδευτικό Συμπόσιο: Το σχολείο του αύριο …είναι μόνο διαπολιτισμικό, Ένωση Ελλήνων Φυσικών, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 30 Απριλίου 2009.

41. «Για τις μειονότητες», B-FEST. Η ελευθερία αντεπιτίθεται, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 27-31 Μαΐου 2009.  

42. “Folk narrative and social reality”, Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations, Under the Auspices of H.E. The President of Hellenic Republic Mr. Karolos Papoulias, International Society for Folk Narrative Research, Organised by Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens, 21-27 Ιουνίου 2009.

43. «Liam: εικόνες από τον κόσμο ενός εφτάχρονου αγοριού», Παιδική Ηλικία και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ο.Μ.Ε.Π., Ο.Μ.Ε.Ρ. Παγκόσμια Οργάνωση Προσχολικής Αγωγής – Ελληνική Επιτροπή, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (Ε.Κ.Π.Α.) του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 6-8 Νοεμβρίου 2009.  

44. «Ρομά και κοινωνικές ανισότητες», Διεθνές συνέδριο: Κοινωνικές ανισότητες στη σύγχρονη Ελλάδα. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 27-28 Νοεμβρίου 2009.

45. «Η μάγισσα στις λαϊκές αφηγήσεις» (με τον Δρ. Β. Καμινιώτη), Φεστιβάλ αφήγησης – Ημερίδα: «Μαγεία και μεταφυσικός κόσμος», Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Σωματείο «Οι φίλοι του ΜΕΛΤ», Κέντρο μελέτης και διάδοσης μύθων και παραμυθιών, Μέγαρο Ακαδημίας Αθηνών 19.12.2009.

46. «Μεθοδολογικές αντιπαραθέσεις και συνθέσεις στη διερεύνηση των κοινωνικών φαινομένων», 17ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο – Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες, Ζητήματα Μεθοδολογίας της Έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών – Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου, 24-27 Σεπτεμβρίου 2010.

47. «Κίνηση και ακινησία στο χώρο και το χρόνο», Επιστημονικό συμπόσιο: Ξένοι μετανάστες στην Ελλάδα. Πληγή ή πρόοδος, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού & Γενικής Παιδείας – Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη, 10 & 11 Δεκεμβρίου 2010.

48. «Αστική λαογραφία και κοινωνικό μυθιστόρημα. Ένα παράδειγμα: Ισμήνη Καπάνταη, Με θέα τη ζωή, Συνέδριο με θέμα: Λαϊκός πολιτισμός και έντεχνος λόγος (ποίηση – πεζογραφία – θέατρο), Ακαδημία Αθηνών – Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Αθήνα 8-10 Δεκεμβρίου 2010.

49. «Φλόγες του έρωτα στο δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι», Επιστημονική συνάντηση με θέμα: Η φωτιά πηγή ζωής, δύναμης και καθαρμού, Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Φίλοι του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Αθήνα 1, 2, 3 Απριλίου 2011.

50. «Οικολογία και περιβάλλον», Ελληνική κοινωνία 1975-2010. Μετασχηματισμοί, ανακατατάξεις, προκλήσεις, Τακτικό Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας, Αθήνα 3-5 Νοεμβρίου 2011 – Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (συντονίστρια της ενότητας)

51. «Τσιγγάνοι: περιπλανώμενοι και μόνιμα εγκατεστημένοι», Επιστημονική Εκδήλωση Περιθωριακές ομάδες και λαογραφία, Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Αθήνα 28 Νοεμβρίου 2011.

52. «Ο Νανούκ του Βορρά», εισήγηση στο πλαίσιο του κύκλου Κινηματογραφικές προβολές – διαλέξεις της Εταιρείας Διαπολιτισμικών Σπουδών, Αθήνα 18 Δεκεμβρίου 2011.

53. «Θεραπευτικός λόγος. Ψυχή τε κα σώματι», στο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο: Λαϊκή ιατρική και ιατρική επιστήμη. Σχέσεις αμφίδρομες, Ακαδημία Αθηνών – Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας και Ιστορικό Παλαιογραφικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 7-11 Μαρτίου 2012.

54. «Μύθοι ζώων», Διεθνές συνέδριο «Οι αδελφοί Γκρίμμ και το λαϊκό παραμύθι: αφηγήσεις, αναγνώσεις, μεταμορφώσεις, Τμήμα Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αιγαίου, Αθήνα 22-24/11/2012.

55. «Άγιος Φεβρουάριος: Το ‘ποτέ πια’ στους στίχους του ποιητή Μάνου Ελευθερίου», Επισκέψεις σε ζώντες ποιητές, Εταιρεία Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 7-8 Δεκεμβρίου 2012.

56. «Πουλιά και άλλα φτερωτά όντα στη λαϊκή λογοτεχνία της Καρπάθου», Δ’ Διεθνές Συνέδριο Καρπαθιακής Λαογραφίας, Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Καρπαθιακός Οργανισμός Πολιτισμού – Αθλητισμού – Παιδείας Δήμου Καρπάθου, Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου, Κάρπαθος 8-12 Μαΐου 2013.

57. «Σόλωνος και τα πέριξ», Επιστημονική Εκδήλωση της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας με θέμα: Λαογραφία κεντρικών δρόμων των πόλεων, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013.

58. «Ο ερευνητής και το πεδίο της έρευνας», Στρογγυλό τραπέζι στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνικές ταυτότητες και κοινωνική συνοχή: Προκλήσεις και προοπτικές, Ελληνική Κοινωνιολογική Εταιρεία –ΕΚΕ, ΕΚΠΑ, Μαράσλειο Διδασκαλείο, Αθήνα 12-14 Δεκεμβρίου 2013.

59. «Λαογραφία και χορευτικές ταυτότητες», Παγκόσμιο Επιστημονικό Συνέδριο Λαογραφίας – Αρχαιολογίας, Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Ελίκης «Ίωνες», IOV σε συνεργασία με UNESCO, Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων – Πολιτισμού – Αθλητισμού, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αίγιο 30.7 – 1.8.2013.

60. «Κινηματογράφος και λαϊκός πολιτισμός» στο Η διαχείριση της παράδοσης. Ο λαϊκός πολιτισμός ανάμεσα στον φολκλορισμό, στην πολιτιστική βιομηχανία και στις τεχνολογίες αιχμής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης – Τμήμα Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών, Κομοτηνή 4-6 Οκτωβρίου 2013. 

61. «Δι’ αλληλογραφίας. Το γραμματόσημο ως επικοινωνιακό μέσο και η σχέση του με την κυρίαρχη ιδεολογία», Συνέδριο προς τιμήν του L.V. Thomas. Επικοινωνιακά μέσα και εξουσία: Κοινωνιο-ανθρωπολογία της σύγχρονης πολιτικής, Πάντειον Πανεπιστήμιο κ.ά., Αθήνα 22-23 Ιανουαρίου 2014.

62. «Crash Test: Ο ρατσιστής που κρύβουμε μέσα μας», Dasein Lab, φιλοσοφικό καφενείο, 12.11.2014

63. «Συνθήκες και όροι για μιαν αρμονική συνύπαρξη με τους μη Τσιγγάνους», Πλαίσιο και πρακτικές ένταξης Ρομά. Συνάντηση εργασίας, Συνήγορος του Πολίτη, Αίθουσα Europe Direct, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα Παρασκευή 28.3.2014.

64. «Τεκμήρια ζωής στον κινηματογράφο» στην επιστημονική εκδήλωση με θέμα Λαϊκός κινηματογράφος, Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, 1.12.2014.

65. “La nostalgie dans la littérature grecque”,  Colloque: Le sentiment de nostalgie, Mercredi 12 et Jeudi 13 Novembre 2014, Université de Lorraine, Site de Metz, Campus du Saulcy, UFR SHS, Salle D 2016.

66. «Η αναγνώριση του ‘άλλου’», στο Διαφορετικότητα, διαπολιτισμός και κοινές πολιτισμικές αξίες, Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2014, Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη.

67. «Το μετανεωτερικό στην κοινωνική έρευνα: Ο ρομαντικός αντιμοντερνισμός», στο Επιστημονικό Συμπόσιο Η πρόσληψη των μετανεωτερικών ιδεών στην Ελλάδα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας – Ιδρυτής Σχολή Μωραϊτη, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 6 & 7 Μαρτίου 2015.

68. «Ο μη τόπος και ο άχρονος χρόνος», Υποδοχή και φροντίδα των αιτούντων διεθνούς προστασίας, Οι Γιατροί του Κόσμου – Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, EuropeDirect του Δήμου Αθηναίων, 30 Μαρτίου 2015. 

69. Συντονίστρια στην Α΄ Συνεδρία στην επιστημονική ημερίδα Η συμβολή της μουσικής και του χορού στο γίγνεσθαι του ελληνικού πολιτισμού, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πρόγραμμα Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό, ΘΕ «Τέχνες ΙΙ: Επισκόπηση Ελληνικής Μουσικής και Χορού, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη, Διογένους 1-3, Πλάκα, Αθήνα Κυριακή 19 Απριλίου 2015.

70. Συμμετοχή - προεδρία στην ενότητα «Κουλτούρα – Πολιτισμός – Κρίση Ι», στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας – Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ Η ελληνική κοινωνία στο σταυροδρόμι της κρίσης – Έξι χρόνια μετά, Αθήνα 10-12 Δεκεμβρίου 2015. 

71.«Αντισπισισμός, σπουδές περί ζώων και μη ανθρωποκεντρικές θεωρήσεις της πραγματικότητας», στο Κακοποίηση και μη-σύννομη θανάτωση ζώων συντροφιάς: αρχές κτηνιατροδικαστικής, η κοινωνική διάσταση του φαινομένου και ο ρόλος τους κτηνιάτρου, Σύνδεσμος Κτηνιάτρων Μικρών Ζώων Αττικής – Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Κτηνιατρικής, Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Ινστιτούτο Παστέρ, 18-19 Μαρτίου 2017. 

72.«Εμείς και οι άλλοι. Διαφορές και κρυφές ομοιότητες», Athens Video Dance Project, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 27-30 Απριλίου.

73.«Η ενσυναίσθηση ανάμεσα στα ανθρώπινα και στα μη ανθρώπινα όντα», Για μια Ελλάδα χωρίς αδέσποτα. Χαράσσουμε και απαιτούμε εθνική πολιτική και σχεδιασμό για τα ζώα, ΚΕΔΕ, Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος, Πανελλήνια Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία, Αθήνα, Ξενοδοχείο Τιτάνια, 6.5.2017.

74.«’Σημασία έχει ν’ αγαπάς’ μια ταινία του Andrzej Zulawski», Κινηματογράφος και Ψυχιατρική «Η πρόκληση του πάθους – Από τον έρωτα στον θάνατο, Λαϊς –Ταινιοθήκη της Ελλάδος, 1.4.2018.

75.«’Ώρα της αλήθειας, ώρα της ομορφιάς’… Θεωρία και αισθητική στο έργο του Βάλτερ Πούχνερ», Επιστημονική εκδήλωση «Κατάσταση και προοπτικές της λαογραφίας σήμερα (με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης των 14 τόμων της λαογραφικής σειράς του Β. Πούχνερ, Αρμός, Αθήνα 2009-2017) Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 29.1.2018.

76. Συντονισμός της συζήτησης «Γιατί να κοιτάζουμε τα ζώα» και εισήγηση στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του αφιερώματος του Φεστιβάλ «Γιατί να κοιτάζουμε τα ζώα;» 1-10.3.2019, 5.3.2019. 

77. «Δημιουργία προτύπων και ινδαλμάτων μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης», Εναρκτήρια εισήγηση στον Ζ΄ κύκλο του Σεμιναρίου Έγκλημα και Κινηματογράφος, Εργαστήριο Αστεακής Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου & Εργαστήριο Κοινωνικής Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών, 5.11.2019.

78. «Κινηματογράφος και κοινωνική πραγματικότητα: Ο μικρός Λίαμ», Παρουσίαση στο μάθημα της καθηγήτριας Ευαγγελίας Κούρτη, στο Τμήμα Προσχολικής Αγωγής του ΕΚΠΑ, Μαράσλειο Διδασκαλείο 12.12.2019.

Συμμετοχή σε επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων

1. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου Η Κοινωνιολογία στην Ελλάδα Σήμερα. Προς μια Κοινωνιολογία της Σύγχρονης Ελλάδας – Συνέδριο Αφιερωμένο στη Μνήμη της Ιωάννας Λαμπίρη – Δημάκη που διοργανώθηκε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Κοινωνιολογίας και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) στην Αθήνα 9, 10, 11 Νοεμβρίου 2005.  

2. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 1ου Διεθνούς Εκπαιδευτικού Συνεδρίου με θέμα Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση, Υπό την αιγίδα του ΥΠΕΠΘ και της IOV – Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης in operational relations with UNESCO, Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, Βόλος 29 Σεπτεμβρίου – 1 Οκτωβρίου 2006.

3. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 4ου Παγκόσμιου Συνεδρίου της IOV-UNESCO με θέμα Cosmo Echo – Συνήχηση των λαών της γης, Ελλάς, Βόλος  9-14 Μαΐου 2007, και συντονίστρια της Στρογγυλής Τράπεζας με θέμα Ερευνητικές προσεγγίσεις στον παραδοσιακό χορό.

4. Μέλος της οργανωτικής επιτροπής στο εκπαιδευτικό συμπόσιο με θέμα: Το σχολείο του αύριο …είναι μόνο διαπολιτισμικό, Ένωση Ελλήνων Φυσικών, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 30 Απριλίου 2009.  

5. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με θέμα Κοινωνικές ανισότητες στη σύγχρονη Ελλάδα, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών – Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα, 27-28 Νοεμβρίου 2009.

6. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 1ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με θέμα Έρευνα – Πρόληψη – Αντιμετώπιση των Κινδύνων στη Χρήση του Διαδικτύου, Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Λάρισα 27-29 Νοεμβρίου 2009.

7. Συμμετείχα στην οργάνωση της ομάδας εργασίας «Οπτικός πολιτισμός και κοινωνική έρευνα: μεθοδολογία ανάλυσης οπτικού λόγου» (με τις κ. Χ. Κωνσταντινίδου και Ειρ. Σηφάκη) στο 16ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες, Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου / Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, 30 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 2009. 

8. Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 17ου  Πανελλήνιου Μεταπτυχιακού Εντατικού Σεμιναρίου-Συνεδρίου για Υποψήφιους Διδάκτορες Ζητήματα μεθοδολογίας της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, που διοργανώνεται από το Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης - Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου/ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, 24 – 27 Σεπτεμβρίου 2010.

9.Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 2ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου E-LIFE 2011 Οφέλη και κίνδυνοι στη χρήση του διαδικτύου, Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας, του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, Θεσσαλονίκη, 1-3 Απριλίου 2011.

10.Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Θερινού Σχολείου Τζουμέρκων: «Οικολογία, τουρισμός και ανάπτυξη», Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων, την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου και τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων, Δασικό Χωριό «Κέδρος», Καταρράκτης Άρτας, Τζουμέρκα 27. 27.8-1.9.2013.

11.Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Επιστημονικού Συνεδρίου Λαογραφίας – Αρχαιολογίας, Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Ελίκης «Ίωνες», IOV σε συνεργασία με UNESCO, Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων – Πολιτισμού – Αθλητισμού, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αίγιο 30.7 – 1.8.2013.

12.Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 3ου Πανελλήνιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή E-Life Πρόληψη και αντιμετώπιση διαδικτυακών συμπεριφορών υψηλού κινδύνου, Αθήνα 1-2 Νοεμβρίου 2013.

13.Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του 5ου Διεθνούς Διεπιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο E-Life, Λίμνη Πλαστήρα 23-26 Ιουνίου 2016. 

14.Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Συνεδρίου Βλασφημία και πολυπολιτισμικότητα, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 23-24.11.2018.

Διοργανώσεις συνεδρίων

Επιστημονική συνάντηση Ανάπτυξη, περιβαλλοντική ηθική και προστασία των ζώων, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ, Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 7 Οκτωβρίου 2015.

Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα « Animalia. Ο άνθρωπος και τα άλλα ζώα» στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, 9 και 10 Νοεμβρίου 2017.

Άλλες επιστημονικές δραστηριότητες 

1.«Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ: Οι Κουβανοί στην Ελλάδα», ποιοτική ανάλυση του φιλμικού κειμένου και παρουσίαση της ταινίας - ντοκιμαντέρ του Α. Τσάφα Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ, στο 43ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 8-17 Νοεμβρίου 2002.

2.Συνέβαλα στη διοργάνωση της επιστημονικής ημερίδας του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων (Πάντειο Πανεπιστήμιο, 27 Νοεμβρίου 2004).

3.Διευθύνω τη σειρά «Νέα Ελληνική Λαογραφία» των εκδόσεων «Καστανιώτη».

4.Συμμετείχα στην Επιστημονική Επιτροπή του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) με απόφαση του Δ.Σ. του Οργανισμού κατά την 11η συνεδρίασή του στις 29.11.06.

5.Είμαι κριτής στην Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, Έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και στο Social Sciences, ISSN 2076-0760, www.mdpi.com/journal/socsci

6.Προλόγισα την ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή, Αγέλαστος Πέτρα στο βιβλιοπωλείο Ιανός, μαζί με την αρχαιολόγο κ. Παπαγγελή, Αθήνα 28.4.2010. 

7.Συμμετείχα στην εκδήλωση Ξαγρυπνώντας με το σκοτεινό τρυγόνι. Μια ολονύχτια ανάγνωση έργων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στον Πολυχώρο Μεταίχμιο, Αθήνα 8.4.2011. 

8.Προσκλήθηκα από την κοινωνική υπηρεσία του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού για συζήτηση με τους κρατούμενους για την ταινία Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ, 27.6.2013.

9.Συντονισμός της συζήτησης μεταξύ του καθηγητή Θεοδόση Τάσιου και του καθηγητή Αντώνη Παπαρίζο στο πλαίσιο του σεμιναρίου φιλοσοφίας που διοργάνωσε ο δεύτερος στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, 5.11.2014.

10.Συμμετείχα ως κοινωνικός επιστήμων στην εκπομπή της ΝΕΡΙΤ «Τα στέκια: Το προποτζίδικο», 15.4.2015.

11.Συντονίστρια της συζήτησης «Πάθος, ήθος, μισαλλοδοξία. Οι ψυχές των ηρώων» στο Πέντε Πέμπτες για τον κινηματογράφο με αφορμή την ταινία Ουζερί Τσιτσάνης, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Αθήνα 18.2.2016.

12.Συμμετοχή στην εκδήλωση «Μνημονεύουμε Κωστή Παπαγιώργη: Φίλοι, συνοδοιπόροι και συνεργάτες του Κωστή ανθολογούν και διαβάζουν αποσπάσματα από το έργο του», Νέο Πλανόδιον, Ρομάντσο, 23.5.2016.

13.Συμμετοχή στην εκδήλωση: Ένα αφιέρωμα στον Διονύσιο Σολωμό με αφορμή τη συμπλήρωση 160 χρόνων από τον θάνατό του, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Χοροθέατρο Ήρος Άγγελος, Ωδείο Κέρκυρας, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Αθήνα 8.2.2017.

14.Συμμετοχή στη συζήτηση «Κωστής Παπαγιώργης, ο πιο γλυκός μισάνθρωπος» με τις Τίνα Μανδηλαρά, Ελένη Αλεξανδράκη, Μαρία Κομνηνού με αφορμή την προβολή της σχετικής ταινίας της Ελένης Αλεξανδράκη, Ταινιοθήκη της Ελλάδος, 20.5.2018. 

15. Συμμετοχή στην εκδήλωση «Αυτή η γη, το σώμα μου…» με αφορμή την έκθεση της εικαστικού Κλεώνης Μανουσάκη, με θέμα «Η λειτουργία και ο συμβολισμός των μύθων», TWIXTlab, 23.5.2019.

Παρουσιάσεις επιστημονικών βιβλίων

1.«Ευάγγ. Αυδίκος Εισαγωγή στις σπουδές του λαϊκού πολιτισμού. Λαογραφίες, πολιτισμοί, ταυτότητες», Κριτική, Αθήνα 2010» Floral, Αθήνα 24.11.2010.

2.«Δ. Λάλας, Στον μικρόκοσμο του Mall, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2012» στον Πολυχώρο του βιβλιοπωλείου των εκδόσεων Πατάκη, Αθήνα 2012.

3.«Εμμ. Σφακιανάκης, Κ. Σιώμος, Γ. Φλώρος, Εθισμός στο διαδίκτυο και άλλες διαδικτυακές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, Λιβάνης, Αθήνα 2012», στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, Κολυμπάρι Χανιών 10.8.2013.

4.«Ετήσιος τόμος OPUS XII, της Ευρωπαϊκής Φιλοτελικής Ακαδημίας», Σπίτι της Κύπρου 29.10.2013.

5.«Grégoire Chamayou, Ανθρωποκυνηγητό. Ιστορία και φιλοσοφία της κυνηγετικής εξουσίας, Αλλότροπο, Αθήνα 2013», Κτίριο Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Αθήνα 18.12.2013. 

6.«Αντώνης Παπαρίζος, Η κοινωνία των αμαρτωλών. Η πολιτική ως διαχείριση του φόνου, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, Παπαζήσης, Αθήνα 2014» Ιανός, Αθήνα 6.11.2014.

7.«Μ. Παπαχριστοφόρου, Μύθος, λατρεία, ταυτότητες ‘στο νησί της Καλυψώς’, Παπαζήση, Αθήνα 2013», Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα 13.1.2014.

8.«Βάσω Μπαρμπούση, Η τέχνη του χορού στην Ελλάδα τον 20ό αιώνα. Σχολή Πράτσικα: ιδεολογία – πράξη – αισθητική, Gutenberg,  Αθήνα 2014», Αίθουσα Συναυλιών «Φίλιππος Νάκας», Αθήνα 24.11.2014.

9.«Χρήστος Παπακώστας, Σαχά ισί βαρό νι νάι. Ρόμικες μουσικές και χορευτικές ταυτότητες, Τόπος, Αθήνα 2013», Ιανός 4.2.2014. 

 10.«Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Ρευστή αγάπη. Για την ευθραυστότητα των ανθρώπινων δεσμών, Εστία, Αθήνα 2011», στο CineMarian, Δευτέρα 2 Μαρτίου 2015 (διαθεματική εκδήλωση).

11.«Αντιγόνη Μουχτούρη, Κοινωνιολογία του λαϊκού πολιτισμού, (μετ. από τα γαλλικά Β. Μουχτούρη, επιμ. Γ. Παπαϊωάννου), Παπαζήση, Αθήνα 2015» στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Κυδαθηναίων 17, Πλάκα, κατά την εκδήλωση Τιμής Ένεκεν για την καθηγήτρια κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Λωραίνης από την Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, 25.5.2015.

12.«Α. Δασκαλάκη & Γ. Κουτούλιας, Μικρασιατών Ίχνη. Από τη Μικρά Ασία στο Αιγάλεω», Σύλλογος Μικρασιατών Αιγάλεω «Νέες Κυδωνίες», Μουσείο της Ακρόπολης, Αθήνα 24.5.2015. 

13.«Γιάννης Κιουρτσάκης, Γυρεύοντας στην εξορία την πατρίδα σου. Εκδήλωση: Η μυθιστορηματική πορεία του Γιάννη Κιουρτσάκη», Αστικόν Καφενείο «Άνω Πουρναρούσα», Δευτέρα 30.11.2015.

14.«Θεοδόσης Τάσιος, 5 μαθήματα ζωής, Αγγελάκη, Αθήνα 2015», Στοά του Βιβλίου– Αίθουσα Λόγου, Τετάρτη 18.11.2015.

15.«Μανώλης Σέργης, Αστική λαογραφία. Αναπαραστάσεις της Αθήνας (1880-1896) στο συγγραφικό έργο του Μιχαήλ Μητσάκη: χώρος, κοινωνία, πολιτισμοί, ταυτότητες», Ηρόδοτος, Αθήνα 2016», Στοά του βιβλίου, Αθήνα 22.3.2016.

16.«Μυρσίνη Βαρδοπούλου, Ελληνικά Γραμματόσημα 1861-1961. Ιστορία, Ιδεολογία, Αισθητική, Ελληνική Φιλοτελική Ομοσπονδία & Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος», στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 29.3.2017.

17.«Μ. Γκασούκα & Ξ. Φουλίδη, Όψεις εθνογραφικής έρευνας στις λαογραφικές σπουδές. Φεμινιστική εθνογραφία – Διαδικτυακή εθνογραφία, Παπαζήση, Αθήνα 2017» Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, Αθήνα 27 Μαρτίου 2018.

18.«Βασιλική Χρυσανθοπούλου Τόποι μνήμης στην καστελλοριζιακή μετανάστευση και διασπορά, Παπαζήση, Αθήνα 2018» κατά την τελετή απονομής του βραβείου «Βασίλη Μοσκόβη» στο βιβλίο. Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων, Πνευματικό Κέντρο δήμου Αθηναίων, 11.6.2018.

19. «Κωνσταντίνος Πουλής, Απ’ το αλέτρι στο smartphone. Συζητήσεις με τον πατέρα μου, Μελάνι, Αθήνα 2019», Νομισματικό Μουσείο, 31.5.2019.

20. «Σταύρος Καραγεωργάκης, Ζώα στα πλοκάμια της ανθρώπινης ηθικής, Ευτοπία, Αθήνα 2019», Polis Art Café, 8.6.2019.

21. «Νικόλαος Χρυσάκης, Το νομικό status των ζώων στην ελληνική έννομη τάξη. Εγχειρίδιο νομοθεσίας και αστυνομικών ενεργειών για την προστασία των ζώων συντροφιάς, Ηράκλειο Κρήτης  2019», Wyndham Grand Crete Mirabello, Άγιος Νικόλαος 11.10.2019.

22. «Θεοφάνης Τάσης, Ψηφιακός ανθρωπισμός. Εικονιστικό υποκείμενο και τεχνητή νοημοσύνη, Αρμός, Αθήνα  2019», Αρμός 21.12.2019.

Παρουσιάσεις λογοτεχνικών βιβλίων

1.«Ισμήνη Καπάνταη, Με θέα τη ζωή, Καστανιώτης, Αθήνα 2009» στο βιβλιοπωλείο Ιανός μαζί με τους Α. Κυριτσόπουλο, Π. Μάτεσι και Ν. Μελά, Αθήνα 28.3.2010.

2.«Αλέξης Πανσέληνος Σκοτεινές Επιγραφές, Μεταίχμιο, Αθήνα 2011», Οργάνωση ΚΔΕΠΑΠ (Κοινωφελής Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάρου) και οι εκδόσεις Μεταίχμιο, Παροικιά Πάρου 16.7.2012.

 

3.«Αντώνης Παπαρίζος, Θεοί και άνθρωποι, Ροδακιό, Αθήνα 2016», Φωταγωγός, 28.11.2016.

4.«Βάλτερ Πούχνερ, Δοκίμια για τον ουρανό. Εκλογές ποιήσεων, Αρμός, Αθήνα 2016», Αρμός 12.12.2016.

5.«Felix Salten, Μπάμπι. Η ιστορία μιας ζωής μέσα στο δάσος (μετ. Κ. Αλεξίου)», Κυαναυγή, Αθήνα 2016», Polis Art Kafe 9 Απριλίου 2016. 

6.«Λουκία Δέρβη, Αλλού, στο πουθενά, Διηγήματα, Μελάνι, Αθήνα 2015», Βιβλιοπωλείο «Πλειάδες», Αθήνα 30.1.2016. 

7.«Λαμπρίνα Μαραγκού, Μάτση Χατζηλαζάρου. Από την ποίηση στη μύηση, Παπαζήση, Αθήνα 2016», Facce Strane, Αθήνα 21.3.2016.

8.«Αναστασία Ρίζου, Το νεφέλωμα της χίμαιρας, Πάπυρος, Αθήνα 2017», Πολυχώρος Books Plus, 6.11.2017.

9.«Β. Κουγέας, Το τρυγόνι δεν ζει πια εδώ & Η ζωή με και χωρίς αγάπη. Ποιήματα, επαναλήψεις, διορθώσεις, Ύψιλον / Βιβλία, Αθήνα 2017», Πάντειο Πανεπιστήμιου 7.6.2017.

10.«Γιώργος Συμπάρδης, Αδέλφια, Μεταίχμιο, Αθήνα 2018», Μουσείο Ηρακλειδών, Ηρακλειδών 16, Θησείο, Αθήνα 5.12.2018.

11. «Ηλίας Μενεξές, Η γέννηση ενός ρόλου, Όστρια, Αθήνα 2019», Βιβλιοπωλείο «Επί λέξει», Αθήνα 19.2.2019.

12. «Λουκία Δέρβη, Θέα Ακρόπολη, Μεταίχμιο, Αθήνα 2019», Booktalks, 11.12.2019.